En la
artikolo troveblis pluraj adjektivaj participoj. Relegu la komencon de la
unua frazo (la participoj estas kursive indikitaj):
Girlando bildiganta du interplektitajn
korojn kaj konsistanta el dek mil rozoj kaj pezanta 87 kg salutis
la unuan paron de Litovio
Se vi ne
volas uzi adjektivan participon, vi povas uzi rilatan
pronomon (kiu(j)(n)
. Ekz.
Girlando, kiu bildigis du korojn, kiujn oni
interplektis, kaj kiu konsistis el dek mil rozoj, kaj kiu pezis
87 gramojn, salutis la unuan paron de Litovio
Rimarku,
kiom peza kaj longa estas nun la frazo sen la participoj. Foje esperantistoj
malemas uzi participojn
sed ne timu!
Notu, ke en
la frazo temas ĉefe pri participoj prezencaj
kaj aktivaj
(bildiganta, pezanta). Troveblas unu participo preterita kaj pasiva
(interplektitajn).
Resume: adjektiva participo (est/is/as/os + -inta(j)/anta(j)/onta(j) / -ita(j)/ata(j)/ota(j)) egalas al kiu(j)(n) + verbo kaj priskribas, kion iu aŭ io faris / faras / faros.
En la
artikolo troveblas ankaŭ adverba participo. Ekz.:
La paro konatiĝis en Germanio kaj, loĝinte
en Usono, revenis Litovion
Adverba participo,
kiu rilatas ĉiam al la subjekto ( = tiu(j), kiu(j) agas aŭ faras la
verbon; en la supra ekzemple la paro) de la frazo, uzu kun la senco dum,
kiam, post kiam, antaŭ ol, k.t.p.
Ekz.
La paro kontatiĝis en Germanio
kaj, post kiam ĝi loĝis en Usono, revenis Litovion
Notu
denove, ke sen la participo la frazo estas pli longa. Ĝenerale preferindas
en ĉiu lingvo mallongaj, malpezaj frazoj. Do, legante Esperanton,
studu participojn por vidi, kiel ili estas uzataj kaj ĉu (kiel) ili
kontribuas al pli bona, flua Esperanto-stilo. Kaj uzu participojn, kiam vi
skribas Esperanton.
Krome rimarku, ke
eblas fari el participoj (aktivaj kaj pasivaj) substantivojn. Ekz. la
kondamnanto (= tiu, kiu kondamnas); la kondamnato (tiu, kiun
oni kondamnas).
Tasko (1): Diskutu kun via partnero aŭ kun viaj samgrupanoj, ĉu
frazoj kun participoj estas pli elegantaj ol frazoj sen participoj. Ekz., kiun
frazeron vi preferas (supre): tiun kun loĝinte aŭ tiun kun
post kiam ĝi loĝis
? Kial? Krome, kiun formon vi preferas: la kondamnanto
aŭ tiu, kiu kondamnas? Kial?
Tasko (2): Diskutu en via grupo kaj ankaŭ kun via instruisto, ĉu
participoj uzatas same en la parola kaj la skriba lingvo. Se ne, kial?
La gramatikejo proponas nur superrigardon de Esperanto-participoj. Detalaj klarigoj troveblas ĉe la Plena Manlibro de Esperanta Gramatiko (Bertilo Wennergren). Nepre esploru!