Ofte okazas, ke tio, kio rolas kiel subjekto, aperas ankaŭ en alia rolo en la sama frazo. Se la subjekto estas mi, ni aŭ vi (aŭ ci), oni simple ripetas la saman pronomon:
Sed se la subjekto estas triapersona (nek la parolanto, nek la alparolato), oni devas uzi si por la alia rolo. Se oni uzas ekz. li kaj subjekte, kaj en alia rolo, tiam temas nepre pri du malsamaj viroj. La samo validas por ŝi, ĝi kaj ili:
Ŝi lavas ŝin. Unu virino lavas alian virinon.
Ŝi lavas sin. Unu virino lavas la propran korpon. Ŝi kaj sin montras la saman personon.
Ŝi vidas ŝian patrinon. Unu virino vidas la patrinon de alia virino.
Ŝi vidas sian patrinon. Unu virino vidas la propran patrinon.
Li lavas lin. Unu viro lavas alian viron.
Li lavas sin. Unu viro lavas la propran korpon. Li kaj sin montras la saman personon.
Li vidas lian patrinon. Unu viro vidas la patrinon de alia viro.
Li vidas sian patrinon. Unu viro vidas la propran patrinon.
Ĝi lavas ĝin. Unu besto lavas alian beston (aŭ aĵon).
Ĝi lavas sin. Unu besto lavas la propran korpon. Ĝi kaj sin montras la saman beston.
Ĝi vidas ĝian patrinon. Unu besto vidas la patrinon de alia besto.
Ĝi vidas sian patrinon. Unu besto vidas la propran patrinon.
Ili lavas ilin. Unu grupo de personoj aŭ bestoj lavas alian grupon.
Ili lavas sin. Unu grupo lavas la proprajn korpojn. Ili kaj sin montras la saman grupon.
Ili vidas ilian patrinon. Unu grupo vidas la patrinon de alia grupo.
Ili vidas sian patrinon. Unu grupo vidas la propran patrinon.
Karlo lavas lin. Karlo lavas alian viron.
Karlo lavas sin. Karlo lavas la propran korpon.
Karlo lavas lian infanon. La infano apartenas al alia viro ol Karlo.
Karlo lavas sian infanon. La infano apartenas al Karlo.
Oni ne forgesas facile sian unuan amon.[FE.18]
Ŝi kombas al si la harojn per arĝenta kombilo.[FE.34]
La malfeliĉa infano forkuris kaj kaŝis sin en la plej proksima arbaro.[FE.21]
Sur tiuj ĉi vastaj kaj herboriĉaj kampoj paŝtas sin grandaj brutaroj.[FE.34]
En tiuj ĉi boteletoj sin trovas diversaj acidoj.[FE.35]
Sur la arbo sin trovis multe da birdoj.[FE.32]
Ŝi nomis ŝin sia filino.[FE.17]
Niaj fratoj eliris kun la gastoj el sia domo [la domo de niaj fratoj] kaj akompanis ilin ĝis ilia domo [la domo de la gastoj].[FE.18]
Ŝi edziniĝis kun sia kuzo.[FE.39]
Ŝi rakontis al li sian tutan aventuron.[FE.23] La aventuro estis de la virino.
Ŝteliston neniu lasas en sian domon.[FE.37]
Grandega hundo metis sur min sian antaŭan piedegon.[FE.38]
El ĉiuj siaj fratoj Antono estas la malplej saĝa.[FE.10]
Tiu kaj ties foje estas uzataj por reprezenti ion, kio antaŭe aperis en nesubjekta rolo. Ili tiam estas kvazaŭ la maloj de si kaj sia.
Si neniam povas esti mem subjekto, nek parto de subjekto, ĉar tiam si reprezentus sin mem. Same sia ne povas esti parto de subjekto. Ne eblas frazoj kiel: *Si manĝas.* *Mi kaj si dancas.* *Petro kaj si fiŝas.* *Mia kaj sia fratoj estas samklasanoj.* *Sia edzino estis kisata de li.* Ne diru do: *Karlo kaj sia frato promenas en la parko.* Se oni dirus tian frazon, oni verŝajne intencus, ke sia reprezentu Karlon, sed la subjekto ja ne estas Karlo, sed *Karlo kaj sia frato*. Diru: Karlo kaj lia frato promenas en la parko.
Tamen oni povas uzi si, se oni ŝanĝas la frazon jene: Karlo kun sia frato promenas en la parko. Nun la subjekto estas Karlo, kaj sia ĝuste reprezentas Karlon. La frazparto kun sia frato ne estas parto de la subjekto, sed kun-komplemento.
Si ne povas reprezenti la unuan aŭ duan personojn: mi, ni aŭ vi (aŭ ci). Ne diru: *Mi venis kun sia frato.* Diru: Mi venis kun mia frato. Sed kiam oni uzas sin prefiksece en kunmetitaj vortoj, ĝi perdas sian ligon al la tria persono: sindefendo, sinmortigo k.s.
Si kaj sia reprezentas la gramatikan subjekton. Tio validas ankaŭ en pasivaj frazoj, kvankam la gramatika subjekto ne estas aganto en tiaj frazoj:
La juna viro estis sendita de sia reĝo kiel ambasadoro al la imperiestra kortego de Rusujo.[FA4.159]
Ŝi estas amata por si, ne por la doto.
Ŝi estas amata de siaj instruistinoj.
Karlo estis akompanata de Petro al sia domo. = ...al la domo de Karlo.
Karlo estis akompanata de Petro al lia domo. = ...al la domo de Petro.