PMEGGramatiko / Rolmontriloj / Rolvortetoj / Lokaj rolvortetoj /

12.3.4.3. Ĉe

Ĉe montras pozicion tre proksiman. La signifo de ĉe tre varias laŭ la kunteksto. Ofte ĉe montras simple lokon ĝenerale sen precizigo de la pozicio.

Estas ofta miskompreno, ke ĉe nepre montras tuŝecon. Fakte ĉe nur montras proksimegecon. La diferenco disde apud estas, ke ĉe estas pli proksima, kaj ke apud normale montras flankan pozicion (dekstre aŭ maldekstre). En frazoj kun ĉe ofte temas efektive pri intertuŝa proksimeco, sed tion ne montras ĉe, sed la kunteksto:

Tempo «

Ĉe povas ankaŭ montri proksimegecon tempan:

  • Ĉe la komenco de la tagiĝo la arbaro aperis bele kovrita de prujno.[FA3.32] = Kiam komencis tagiĝi...

  • Ĉe la efektiva najtingalo oni neniam povas antaŭkalkuli, kio venos, sed ĉe la artefarita birdo ĉio estas difinita.[FA2.29] = Kiam la efektiva najtingalo kantas... kiam la artefarita birdo kantas...

  • Li estas tre ekkolerema kaj ekscitiĝas ofte ĉe la plej malgranda bagatelo.[FE.41] = ...kiam okazas la plej malgranda bagatelo.

  • Ĉe ĉiu vorto, kiun vi diros, el via buŝo eliros aŭ floro aŭ multekosta ŝtono.[FE.15] = Samtempe kiel ĉiu vorto...

  • Ĉe ĉiuj viaj krimoj vi estas ankoraŭ sanktulo en komparo kun la patromortiginto.[Rt.131] Ĉi tie estas ankaŭ ideo de kontrasto. Oni ankaŭ povus uzi malgraŭ.

Por montri horon oni tamen ne uzas ĉe, sed ĉiam je.

Ĉe + direktaj rolmontriloj «

Estus tute logike uzi de ĉe, al ĉe, kaj ĉe + N-finaĵon, por montri moviĝon de aŭ al pozicio proksima. Normale tamen simpla de, al aŭ N-finaĵo per si mem sufiĉas. Efektive ĉe nur montras, ke temas pri loko proksima, kaj do apenaŭ aldonus ion gravan al la signifo:

  • Ŝi leviĝis meze de la nokto kaj prenis mian filon de ĉe mi.[Rĝ1.3] = ...de pozicio ĉe mi. Simpla de mi sufiĉus.

  • Ŝi prenis mian filon al ĉe si. = ...al pozicio ĉe si. Sufiĉus al si.

  • Movu la ŝrankon ĉe la muron. Sufiĉus al la muro.

  • Ŝi transloĝiĝis ĉe sian fratinon. Sufiĉus al sia fratino.

Zamenhof neniam uzis ĉe + N-finaĵon, sed preferis al (sen ĉe) por esprimi moviĝon al la proksimo de io. Tial multaj rigardas uzon de ĉe + N-finaĵo kiel eraron. Estas tamen klare, ke ĉe + N-finaĵo neniel estas mallogika aŭ kontraŭgramatika, same kiel de ĉe (ja uzita de Zamenhof). Estas ankaŭ klare, ke simpla al plene sufiĉas. La tuta afero ŝajnas bagatela. Ĉiu agu laŭplaĉe.


Dosierdato: 6 Novembro 2005 (07:11:56 GMT)