PMEGGramatiko / Kunligaj vortetoj /

16.3. Sed

Sed ligas frazojn aŭ frazpartojn, kaj montras, ke ili iel kontrastas inter si:

Sed povas ankaŭ enkonduki ion, kio malebligas aŭ malhelpas la antaŭan aferon:

Sed povas enkonduki ion, kio estas surpriza, se oni konsideras la antaŭan aferon:

Se la antaŭaj vortoj esprimas neadon de io, sed povas enkonduki tion, kio validas anstataŭe:

Iafoje sed montras kontraston al io subkomprenata:

Kaj, kaj ankaŭ , iafoje ligas vortostumpojn. Tio tamen estas evitinda. Eĉ pli evitinda estas tia uzo de sed: *Tio estas manĝaĵ- sed ankaŭ gazet-vendejo.* Diru anstataŭe ekz.: Tio estas manĝaĵa sed ankaŭ gazeta vendejo.

Nuanca sed «

Nuanca sed ne ligas du aferojn, sed enkondukas frazon, kiu esprimas ŝanĝon de paroltemo aŭ interrompon:

  • Sed ni ne parolos plu pri tiu ĉi punkto.[FK.262] Oni povus imagi subkomprenitan antaŭfrazon: Eblus daŭrigi, sed...

  • Sed ni revenu al nia interrompita analizado.[FK.268] Eblus imagi la antaŭfrazon: Mi povus paroli pli pri tio ĉi, sed...

Nuanca sed povas ankaŭ enkonduki elkrion de surprizo aŭ malkonsento. Tiam oni iafoje povus diri, ke sed kontrastas al la eldiro de alia persono:

  • Mi donos al vi kvin eŭrojn. — Sed tio ne estas justa!

  • Li venkis en la konkurso. — Sed tio estas ja bonega!

Sed kaj tamen «

Sed ofte aperas kune kun tamen, kiu tiam emfazas la kontraston:

  • Mi ne scias la lingvon hispanan, sed per helpo de vortaro hispana-germana mi tamen komprenis iom vian leteron.[FE.34]

  • Ŝi havis forton kaj ŝi estis laborema, sed ŝi tamen restis malriĉa.[FA3.68]

Se oni uzas tamen, oni povus ofte same bone uzi kaj anstataŭ sed, ĉar la kontraston sufiĉe bone esprimas tamen:

  • Li havis la impreson, ke li sonĝas kaj tamen ne sonĝas.[FA2.132]

  • La lekanto sentis sin tiel feliĉa, kvazaŭ tiam estus grava festotago, kaj tamen tiam estis nur simpla lundo.[FA1.94]

Tamen normale rolas kiel komplemento, dum sed estas frazliga vorteto. Tial sed aperas komence de sia frazo, dum tamen povas aperi en diversaj pozicioj ene de la frazo.

Tamen anstataŭ sed «

Iafoje tamen aperas komence de ĉeffrazo, kiu estas tre proksime ligita al la antaŭa ĉeffrazo. Tiam tamen ekhavas ian frazligan rolon. Tamen tiam praktike egalas al sed. Oni povus ankaŭ diri, ke sedkaj estas subkomprenata:

  • Li estas tre ekkolerema kaj ekscitiĝas ofte ĉe la plej malgranda bagatelo; tamen li estas tre pardonema, li ne portas longe la koleron kaj li tute ne estas venĝema.[FE.41]

  • Seninfana estis la edzeco de la rabeno; tamen ĉirkaŭ li ne mankis vivado kaj moviĝado.[Rn.8]

  • La buŝo de Marta iom ekmoviĝis, tamen ĝi eligis nenian sonon.[M.135]

  • Ŝi demandis, videble devigante sin esti serioza, tamen ne povante tute kaŝi rideton.[M.46]


Dosierdato: 6 Novembro 2005 (07:11:56 GMT)