PMEGGramatiko / Rolmontriloj / Rolvortetoj / Da /

12.3.3.2. Da — detalaj reguloj

Por uzi da necesas du aferoj:

Alie oni elektu alian rolvorteton, plej ofte de, sed ankaŭ ekz. el kaj je povas uziĝi, depende de la kunteksto.

Se tute ne temas pri kvanto, mezuro aŭ nombro, sed ekz. pri speco, oni ne uzu da, sed ordinare de:

Neniam uzu da rilate al A-vorto, eĉ se ĝi esprimas kvanton, mezuron aŭ nombron:

Frazparto kun difinilo (la, tiu, ĉiu, poseda pronomo...) estas difinita, do limigita kaj individueca (ne-substanceca). Sekve ne uzu da antaŭ tia frazparto, sed anstataŭe deel:

Persona pronomo ordinare montras unu aŭ plurajn difinitajn individuojn. Tial ne uzu da antaŭ persona pronomo, sed anstataŭe deel:

Se la kvanto aŭ nombro jam estas montrata per nombra vorteto aŭ A-vorto, oni ne uzu da, sed deel:

Se unu-nombra O-vorto jam per si mem esprimas klare limigitan kvanton, oni ne uzu da:

Iuj vortoj foje esprimas kvanton, foje ion alian. La intencita senco decidas, ĉu oni uzu da aŭ alian rolvorteton:

La uzo de da do dependas de tio, kion la parolanto volas diri. Por helpi sin, oni povas imagi demandon, al kiu la frazo povus respondi:

Necesas ofte atenti, ĉu la posta vorto estas pli grava ( da), aŭ la antaŭa vorto ( de). Grupo da soldatoj estas unuavice soldatoj (en grupa kvanto). Grupo de soldatoj estas unuavice grupo (kiu konsistas el soldatoj). Bukedo da rozoj estas rozoj (en bukeda kvanto). Bukedo de rozoj (aŭ bukedo el rozoj) estas bukedo (kiu konsistas el rozoj).

Ekzemploj kun da, de kaj el «

  • Alportu al mi metron da nigra drapo (Metro de drapo signifus metron, kiu kuŝis sur drapo, aŭ kiu estas uzata por drapo).[FE.32] Metro estas jen kvanto, jen unu metron longa mezurilo.

  • Sur tiuj ĉi vastaj kaj herboriĉaj kampoj paŝtas sin grandaj brutaroj, precipe aroj da bellanaj ŝafoj.[FE.34] Aroj ĉi tie montras kvanton.

  • Antaŭ nia militistaro staris granda serio da pafilegoj.[FE.38] Granda serio ĉi tie montras kvanton.

  • Tri estas duono de ses.[FE.14] Ses estas preciza limigita nombro.

  • Mi volus scii, kiom de la ŝtofo ili jam pretigis.[FA1.69] La ŝtofo havas la, kaj montras do individuan limigitan ŝtofon.

  • La pastro prenos iom el la sango.[Lv.4] La sango havas la, kaj montras individuan sangokvanton. Zamenhof tial elektis el. Oni povus ankaŭ uzi de, sed en la Biblio el estas konsekvence uzata en tiaj ĉi frazoj.

  • Oni ne devas restigi iom el ĝi ĝis la mateno.[Lv.7] Ĝi montras individuaĵon.

  • Tie malsupre kuŝas Germanujo, kiu iam estis kovrita de plej densa reto de fervojoj kaj kanaloj.[FA3.55] Plej densa reto montras la aspekton, ne la kvanton, de la fervojoj kaj kanaloj.

  • Mi citos al vi pecon de unu el tiuj leteroj. Peco ĉi tie montras aŭ individuaĵon aŭ kvanton, sed la posta esprimo estas limigita per la vorto unu, tial oni devas uzi de.

  • Marta [...] rigardis la pecon da ĉielo videblan tra la malgranda fenestro.[M.133] Ĉi tie peco montras kvanton.

  • Radio da varma sango elŝprucis trans la glacion kiel fontano.[FA1.117] Radio normale ne montras kvanton, sed pro da ĝi ricevas tian signifon tie ĉi.

  • En ilia profundo [= en ŝiaj okuloj] estis iom da tia kunsento, kun kia homo matura, [...] rigardas naivan infanon.[M.35] Tabelvortoj je A montras specon, ion nelimigitan.


Dosierdato: 6 Novembro 2005 (07:11:57 GMT)