PMEGGramatiko / Rolmontriloj / Rolvortetoj / Da /

12.3.3.1. Da — bazaj reguloj

La rolvorteto da ligas kvantan aŭ mezuran esprimon al O-vorta frazparto, kiu montras ion "substancecan" (ion nelimigitan kaj nedifinitan). La kvantesprimo montras, kiom troviĝas de la substanceca afero:

kvanto"substanco"
unu kilogramodapano
litrodalakto
skatolodarizo
amasondakomencantoj
du milionojdarubloj
iomdavalizoj
tiomdafeliĉo
multedaproblemoj

Da-esprimo neniam estas komplemento de ĉefverbo, sed ĉiam rekta priskribo de ĉefvorto. Oni ne povas uzi memstarajn da-esprimojn, ekz.: *Sur la tablo troviĝas da butero.* *Ŝi aĉetis da faruno.* Oni devas diri ekz.: Sur la tablo troviĝas iom da butero. Ŝi aĉetis iom da faruno. (Plej ofte oni tamen diru simple: Sur la tablo troviĝas butero. Ŝi aĉetis farunon.)

Nombrovortoj kaj da-esprimoj «

Nombraj vortetoj aperas normale sen da kiel rekta priskribo de ĉefvorto:

  • Tie loĝas du Esperantistoj.

  • Mi havas cent pomojn.

  • Tiu ĉi vilaĝo havas du mil loĝantojn.

Nombrovortoj kun O-finaĵo kiel miliono, miliardo, deko kaj cento tamen bezonas da. Ili aperas kiel ĉefvorto kun da-esprimo kiel priskribo:

  • Mi havas centon da pomoj.[FE.14]

  • Tiu ĉi urbo havas milionon da loĝantoj.[FE.14]

  • Mi aĉetis dekduon da kuleroj.[FE.14]

Ne uzu N-finaĵon post da «

Post da oni ne povas uzi N-finaĵon, ĉar da-esprimo neniam estas mem objekto. La kvanta esprimo antaŭ da tamen povas esti objekto: Li portas multon da valizoj.

Sed la kvanta esprimo ofte estas kvanta E-vortokvanta vorteto, kiu ne povas ricevi N-finaĵon, eĉ kiam ĝi rolas kiel objekto:

  • La riĉulo havas multe da mono.[FE.37] = La riĉulo havas multon da mono. (Nepre ne: *La riĉulo havas multe da monon.*)

  • Kiom da pano vi volas? = Kiel grandan kvanton da pano vi volas? (Nepre ne: *Kiom da panon vi volas?*)


Dosierdato: 6 Novembro 2005 (07:11:57 GMT)