PMEG

PMEG uzas novspecajn gramatikajn esprimojn. La sekva listo enhavas mallongajn klarigojn de ili. Iuj gramatikaj esprimoj de PMEG estas tamen tiel memklarigaj, ke ne necesas ilin listigi cxi tie. La tradiciaj vortoj, kiuj menciigxas en la klarigoj, estas laux PAG. Rimarku, ke la PMEG-aj esprimoj ne cxiam estas precize samsignifaj kiel la respondaj vortoj de PAG.

afikso

Radiko, kiu estas uzata precipe por fari kunmetitajn vortojn. Afiksoj, kiujn oni metas post aliaj radikoj, nomigxas sufiksoj (= postafiksoj). Afiksoj, kiujn oni metas antaux aliaj radikoj, nomigxas prefiksoj (= antauxafiksoj).

aktivo

La ordinara speco de frazo, en kiu la subjekto estas tiu, kiu faras la agon de la cxefverbo. Vidu pasivo.

alvoko

Frazrolo, kiu montras tiun, al kiu la eldiro estas direktata.

apudmeto

Frazparto, kiu (normale) staras tuj post alia frazparto, kaj montras la saman aferon per aliaj vortoj. Tradicie nomata "apozicio".

A-vorta frazparto

Frazparto, en kiu la cxefvorto estas A-vorto.

A-vorteca vorteto, A-eca vorteto

Vorteto, kiu povas roli simile kiel A-vorto, kvankam gxi ne havas A-finajxon, ekz. tiu, iu, cxia, kies, cxies, ambaux. Tradicie nomata "pronomo".

A-vorto

Vorto kun la finajxo A. Tradicie nomata "adjektivo".

cxeffrazo

Ordinara memstara frazo. Tradicie nomata "cxefpropozicio". Vidu subfrazo.

cxefverbo

Verbo kun iu el la finajxoj AS, IS, OS, U, US. Tradicie nomata "predikato" aux "finitivo".

cxefvorto

La plej grava vorto en frazparto. Aliaj partoj de frazparto estas rektaj priskriboj de la cxefvorto. Tradicie nomata "kerna vorto".

diftongo

Vokala sono, en kiu la lango movigxas de unu pozicio en la busxo al alia.

duonvokalo

Sono, kiu laux la elparola maniero estas (mallonga) vokalo, sed kiu rolas en la lingvo kiel konsonanto.

ekkria vorteto

Vorteto, kiu esprimas senton, ekz. ho, he, ha, lo, stop, baf. Tradicie nomata "interjekcio".

eksafikso

Vidu sxajnafikso.

E-vorteca vorteto, E-eca vorteto

Vorteto, kiu povas roli simile kiel E-vorto en frazo, kvankam gxi ne havas E-finajxon, ekz. tiam, kiel, iom, nenie, tre, ankoraux, hodiaux, cxi, for. Tradicie nomata "primitiva adverbo".

E-vorta frazparto

Frazparto, en kiu la cxefvorto estas E-vorto.

E-vorto

Vorto kun la finajxo E. Tradicie nomata "adverbo", sed la vorto adverbo inkluzivas ankaux multajn vortetojn, kiuj ne havas E-finajxon. Tiaj vortetoj nomigxas en PMEG E-vortecaj vortetoj.

finajxo

Lingva elemento, kiun oni metas post radiko, kunmeto aux vorteto, por fari vorton, aux por sxangxi la signifon de vorto. O, A, E, I, AS, IS, OS, US kaj U estas vortklasaj finajxoj. J estas multe-nombra finajxo. N estas rolfinajxo.

frazenkondukilo

Vorteto, kiu enkondukas subfrazon, kaj ligas gxin al gxia cxeffrazo, ekz. ke, cxar, dum, kiam, kvankam. Tradicie nomata "subjunkcio".

frazeto

Malpreciza esprimo por grupo de vortoj, kiuj iel kunapartenas. Uzata cxefe kiam temas pri vortfarado. Vidu frazetvorto. Tradicia esprimo por "frazeto" ne ekzistas.

frazetvorto

Speco de kunmetita vorto farita el frazeto (vortgrupo), kiun oni vortigis per aldono de ia posta elemento (ekz. vortklasa finajxo). Vidu kombino. Tradicia esprimo por "frazetvorto" ne ekzistas.

frazo

Kompleta eldiro kun cxefverbo kaj normale ankaux aliaj frazpartoj. Tradicie nomata "propozicio".

frazparto

Vorto aux vortgrupo, kiu ludas unu frazrolon. Vidu cxefvorto kaj priskribo.

frazrolo

Rolo, kiun frazparto rolas en frazo. Tradicie nomata "frazelemento".

imaga modo

US-formo de verbo. Gxi montras, ke la ago aux stato ne estas reala, sed nur imagata, fantazia. Ankaux nomata US-modo aux US-verbo. Tradicie nomata "kondicionalo".

kombino

Speco de kunmetita vorto, en kiu la lasta parto (krom la vortklasa finajxo), montras la bazan signifon. Tiu lasta parto nomigxas cxefelemento. Tio, kio staras antaux la cxefelemento, precizigas la signifon, kaj nomigxas preciziga antauxelemento. Vidu frazetvorto. Tradicia esprimo por "kombino" ne ekzistas.

komplemento

Frazparto, kiu diras, en kiu maniero, en kiu loko, en kiu tempo, per kiu ilo k.t.p., okazas la cxefverbo. Cxiu frazparto krom cxefverbo, subjekto, objekto kaj perverba priskribo, estas komplemento. Tradicie nomata "adjekto".

konsonanto

Cxiu litero aux sono en Esperanto krom A, E, I, O kaj U, kiuj estas vokaloj.

kunliga vorteto

Vorteto, kiu kunligas samrolajn vortojn, frazpartojn aux frazojn, ekz. kaj, aux, sed. Tradicie nomata "konjunkcio".

modo

Maniero, en kiu ago aux stato estas prezentata. Cxe la Esperantaj verboj oni faras distingon inter kvar modoj: neuxtrala modo, reala modo, vola modo kaj imaga modo.

multe-nombro

Pli ol unu afero. Tradicie nomata "pluralo". La finajxo J montras multe-nombron, kaj nomigxas multe-nombra finajxo. Tradicie nomata "plurala finajxo". Vidu unu-nombro.

nerekta objekto

Vidu objekto.

nerekta parolo

Rerakontado de ies penso, diro, opinio, decido, demando, rimarko k.s., per subfrazo. Vidu rekta parolo.

neuxtrala modo

I-formo de verbo. Gxi nomas agon aux staton sen montri, cxu gxi estas reala, imagata, fantazia aux volata, kaj sen montri tempon. Ankaux nomata I-modo aux I-verbo. Tradicie nomata "infinitivo".

nombrovorto

Vorto, kiu montras nombron. Se gxi estas senfinajxa vorteto, gxi nomigxas nombra vorteto. Tradicie nomata "numeralo". Nombrovorto, kiu havas A-finajxon, kaj kiu montras vicordon, nomigxas vicorda nombrovorto. Tradicie nomata "ordinalo".

objekta verbo

Verbo, kiu povas havi objekton. Tradicie nomata "transitiva verbo". Vidu senobjekta verbo.

objekto

Frazrolo, kiu montras tion, kio estas rekte trafata de la ago de la cxefverbo. Foje oni parolas pri "rekta objekto" (= objekto) kontraste al "nerekta objekto". "Nerekta objekto" nomigxas en PMEG al-komplemento. Ordinara (rekta) objekto estas tradicie nomata ankaux "akuzativa objekto". Nerekta objekto estas tradicie nomata ankaux "dativa objekto".

O-vorta frazparto

Frazparto, en kiu la cxefvorto estas O-vorto.

O-vorteca vorteto, O-eca vorteto

Vorteto, kiu povas roli simile kiel O-vorto, kvankam gxi ne havas O-finajxon, ekz. tio, tiu, mi, ili, ambaux. Tradicie nomata "pronomo".

O-vorto

Vorto kun la finajxo O. Tradicie nomata "substantivo".

participo

Vorto kun unu el la sufiksoj ANT, INT, ONT, AT, IT kaj OT.

pasivo

Speco de "inversa" frazokonstruo, en kiu tio, kio ordinare (en aktivo) estas objekto, aperas kiel subjekto. Vidu aktivo.

persona pronomo

Vidu pronomo.

perverba priskribo

Vidu priskribo.

poseda pronomo

Vidu pronomo.

prefikso

Vidu afikso.

priskribo

Rekta priskribo priskribas la cxefvorton de frazparto, kaj estas mem parto de tiu frazparto. Tradicia gramatiko uzas la vortojn "epiteto" kaj "suplemento". Perverba priskribo estas memstara frazparto, kiu priskribas la subjekton aux la objekton pere de verbo. Tradicie nomata "predikativo".

pronomeca vorteto

Vorteto, kiu same kiel persona pronomo anstatauxas tutan O-vortan frazparton, ekz. ambaux, tiu, nenio. Tradicie nomata "pronomo".

pronomo

Iu el la O-vortecaj vortetoj: mi, vi, li, sxi, gxi, ni, ili, oni kaj si (kaj ci). La baza formo de pronomo nomigxas pli precize persona pronomo. Tradicie oni parolas pri "personpronomo" aux "personalo". Se oni aldonas A-finajxon al pronomo, gxi farigxas poseda pronomo: mia, via, lia, sxia, gxia, nia, ilia, onia kaj sia (kaj cia). Tradicie oni parolas ankaux pri "posedpronomo" aux "posesivo". Tradicie la vorto "pronomo" inkluzivas ankaux multajn aliajn vortetojn, kiuj en PMEG nomigxas pronomecaj vortetoj, O-vortecaj vortetoj kaj A-vortecaj vortetoj.

radiko

Lingva elemento, kiu bezonas finajxon por farigxi vorto. Vidu vorteto.

reala modo

AS-formo, IS-formo aux OS-formo de verbo. La reala modo montras, ke la ago aux stato estas reala, ne nur imagata aux volata. Tradicie nomata "indikativo".

rekta objekto

Vidu objekto.

rekta parolo

Rerakontado de ies penso, diro, opinio, decido, demando, rimarko k.s., per (pli-malpli) lauxvorta citajxo. Vidu nerekta parolo.

rekta priskribo

Vidu priskribo.

rilata KI-vorto

KI-vorto, kiu enkondukas rilatan (nedemandan) subfrazon. Tradicie iuj el ili nomigxas "rilativo", "rilativa pronomo" aux "rilatpronomo".

rilata subfrazo

Subfrazo, kiun enkondukas rilata (nedemanda) KI-vorto. Tradicie iuj el ili estas nomataj "rilativa subpropozicio".

rolfinajxo

La finajxo N. Tradicie nomata "akuzativo". Vidu rolmontrilo.

rolmontrilo

Vorteto aux finajxo, kiu montras la rolon de frazparto en la frazo. Mankas tradicia esprimo. Tia vorteto nomigxas rolvorteto. La finajxo N estas rolfinajxo.

rolvortajxo

E-vorto kaj rolmontrilo, kiuj rolas kune kvazaux unu rolmontrilo, ekz. dekstre de, konforme al, kompare kun, koncerne ...N. Tradicie nomata "prepoziciajxo".

rolvorteto

Vorteto, kiu montras la frazrolon de la posta frazparto. Tradicie nomata "prepozicio", ekz. sur, en, ekster, per, pro, je, krom, tra, anstataux. Vidu rolmontrilo.

senobjekta verbo

Verbo, kiu ne povas havi objekton. Tradicie nomata "netransitiva verbo". Vidu objekta verbo.

sensubjekta verbo

Verbo, kiu ne bezonas subjekton. Tradicia esprimo por "sensubjekta verbo" ne ekzistas. Vidu subjekta verbo.

subfrazo

Frazo, kiu rolas kiel frazparto de alia frazo. Tradicie nomata "subpropozicio". Vidu cxeffrazo.

subjekta verbo

Verbo, kiu devas havi subjekton. Tradicia esprimo por "subjekta verbo" ne ekzistas. Vidu sensubjekta verbo.

subjekto

Frazrolo, kiu (en aktiva frazo) montras tion, kio faras la agon de la cxefverbo.

sufikso

Vidu afikso.

sxajnafikso

Radikparto, kiu sxajnas esti afikso, kvankam gxi tute ne estas. Se temas pri io, kio estis vera afikso en la origina lingvo, oni parolas pri eksafikso. Tradicie eksafikso nomigxas "pseuxdoafikso".

tabelvorto

Iu el tiuj 45 vortetoj, kiuj komencigxas per ki-, ti-, i-, cxi- aux neni-. Tradicie nomata ankaux korelativa vorto.

unu-nombro

Unu afero. Tradicie nomata "singularo". Vidu multe-nombro.

verbo

Vorto kun iu el la finajxoj I, AS, IS, OS, U kaj US. Vidu cxefverbo.

vicorda nombrovorto

Vidu nombrovorto.

vokalo

Iu el la literoj aux sonoj A, E, I, O kaj U. Cxiuj aliaj literoj kaj sonoj en Esperanto estas konsonantoj. Vidu duonvokalo.

vola modo

U-formo de verbo. Gxi montras, ke la ago aux stato ne estas reala, sed nur volata. Ankaux nomata U-modo aux U-verbo. Tradicie nomata "volitivo"aux "imperativo".

vorteto

Lingva elemento, kiu povas roli kiel vorto sen bezono de finajxo. PAG parolas pri "solstariva lingvoelemento". Vidu radiko.

vortklasa finajxo

Vidu finajxo.