apert/a

aperta

Nefermita: Klare, ke ĉiuj estas en frako. Ni iras iel tiel, la vento trafajfas la spacojn, kiujn niaj korpomembroj lasas apertaj [1]; La Eklezio, subtenante la klopodojn de la sociaj tavoloj kaj de la politikaj fortoj, donos sian apertan kontribuon, precipe per prezentado de sia socia instruo kaj disponigante siajn instituciojn por la eduko de novaj generacioj [2].

aperti

(ntr)
Esti nefermita: „For, Johano' ― ŝparu bravon ― La pord' apertas ― per la koridor', Kiun vi ofte paŝis, trovu savon ― Jen la ŝlosilo ― For ― adiaŭ ― for!“ [3]; la tuta redakcio apertas al ĉiuspeca kunlaborado [4].

(tr)
(evitinde) Malfermi.

Rim.: La aktiva-transitiva senco de aperti² kolizias kun la senco de la adjektivo „aperta“, kiu ĉiam estas uzata en la senco pasive-stata kaj neniam havas la aktivan sencon „malferma“ (kiel en „malferma kunsido“ = „malfermanta kunsido“). Tial malgraŭ la difino „aperti = malfermi“ (PIV1 k.a.), la lingvosistemo postulas pli logikan formon „apertigi“, sporade reaperantan en la literaturo. Ankaŭ PIV2 markas „aperti“ kiel statverbon netransitivan, kaj avertas kontraŭ konfuzo „kun la ago malfermi“. [Sergio Pokrovskij]

apertigi

Malfermi: en kelkaj esceptaj lokoj aperas esprimoj tro modernaj ... ekz-e vortoj kiel „far“ aŭ „apertigi“ [5]; Vi kiu apertigis niajn korojn ĝis la kono pri vi [6].

tradukoj

anglaj

~a: open; ~igi: open up; ~aĵo: opening, aperture.

belorusaj

~a: адкрыты, адчынены; ~igi: адкрываць, адчыняць; ~aĵo: адтуліна, дзірка, жарало.

francaj

~a: ouvert, de libre accès; ~i 1.: être ouvert; ~igi: ouvrir; ~aĵo: ouverture.

germanaj

~a: geöffnet, offen, auf; ~igi: öffnen, aufmachen; ~aĵo: Öffnung, Lochweite, Apertur.

hispanaj

~a: abierto; ~igi: abrir.

hungaraj

~a: nyitott, nyílt; ~i: nyitva áll, nyitva van; ~igi: megnyit, kinyit, felnyit; ~aĵo: nyílás.

italaj

~igi: aprire; ~aĵo: apertura.

portugalaj

~a: aberto, não fechado, de livre acesso; ~i 1.: estar aberto; ~igi: abrir; ~aĵo: abertura.

rusaj

~a: открытый; ~i 1.: быть открытым; ~igi: открыть; ~aĵo: отверстие.

slovakaj

~a: otvorený.

svedaj

~igi: öppna; ~aĵo: öppning.

fontoj

1. F. Kafka, trad. V. Lutermano: La ekskurso montaren, Kelkaj rakontoj.
2. Adiaŭa parolado de Johano Paŭlo la 2a en Split, 1998-10-04, Kroatio.
3. Lord Byron, tr. William AULD: El la I-a kanto de „Don Johano“, Norda Prismo, 57:2
4. Bulteno de la Torina Esperanto-Centro, n-ro 44a, majo–junio 1998
5. S. Johansson: Tri tagoj da ĝuo (recenzo pri Dekamerono), Monato, 12, 1996 p.18.
6. Letero al la korintanoj, Didaskaleion