tradukoj:
cs de en fr hu nl pt ru
*
-ind
- I.
-
Sufikso esprimanta, ke io aŭ iu prezentas sufiĉajn
kondiĉojn, por ke oni direktu al ĝi aŭ al li la
agon esprimatan de la radiko; ĝi ordinare estas aldonata al
radiko de transitivaj verboj:
-
kredinda (meritanta esti kredata) aserto;
laŭdinda ofero;
puninda kulpo;
leginda libro;
ridinda diplomato;
mirinda (meritanta, ke oni miru pro ĝi)
okazo;
tiu ĉi grava tago restos por mi ĉiam
memorinda
[1];
timindaĵoZ;
kriindaĵoZ;
kredindeco de atestanto, de rakonto;
lia ridindeco superas ĉian imagon..
Rim.:
Kvankam ind per si mem ne esprimas ideon de devigo, tamen
ĝi prezentas ofte en sia pasiva senco nuancon tute proksiman kaj
kelkfoje egalvaloran je tiu ideo. Efektive
nepardoninda kulpo
estas kulpo, kiu ne meritas pardonon, kaj sekve, kiu ne devas esti
pardonata.
Ekz.:
malsano kaŝinda por la mondoZ
(kiun oni devas kaŝi);
konstrui sur diletantecon sian fizikan ekzistadon estas
nefareble kaj
nefarindeZ
(ne povas kaj ne devas esti farata);
Eneo estas konsiderinda kiel la plej pura modelo
de l'
vera Romano,
ktp. Same ankaŭ la participa finaĵo ot
prezentas ofte sencon de devigo analogan al tiu de la sufikso
ind, ĉar la ideo de estonteco konfuziĝas en
multaj okazoj kun tiu de devigo.. En tiaj okazoj oni povas
indiferente
uzi ot aŭ ind:
jen estas la sola metodo sekvota aŭ sekvinda;
por plenumi tiel noblan taskon ne estas uzotaj aŭ
uzindaj dungatoj;
mi tion ne povas fari sen ofero de utilega tempo
konservinda aŭ konservota por resanigeblaj soldatoj.
Kelkaj uzas la neoficialan sufikson end,
kiu havas nur la sencon de devigo:
restas ankoraŭ multo farenda antaŭ ol ni triumfos.
- II.
-
Vortero memstare uzata, proksimume samsignifa:
inda
- 1.
-
Meritanta ion:
inda je kredo, puno, pri laŭdo, por rekompenco;
la okazo estas inda je detala priskribo;
ne estas inde perdi tempon por tioZ.
- 2.
-
Sammerita, samvalora kiel:
filo inda je sia patroZ;
mi fariĝis inda vinZ.
- 3.
-
Meritoplena, honorinda:
inda ĉefo, karaktero, sintenado.
digna
indi
(tr)
-
Meriti:
la suferoj de la nuna tempo ne indas komparon kun la gloro,
kiu
estas malkaŝota al ni
[2];
por vi, pastro, nur tiu indas la kompaton, kiun manĝas la
pedikoj
[3];
ne indas zorgi pri tio
[4].
indeco, indo
Eco de tio aŭ tiu, kiu meritas esti trafita de la ago esprimata
de la radiko:
- 1.
-
Merito:
grajno da malbono por la okul' de l' mondo ofte kovras la
indon
de plej bona homoZ.
- 2.
-
Respekto, kiun oni konscias meriti per sia konduto; digno:
ne respektante nian indonZ;
punindan krimon vi lasis sen konvena puno, kian postulis
via
indoZ;
preni indecan mienonZ.
- 3.
-
Valoro:
mia vivo ne havas por mi indonZ;
la reĝido konsideris, ke tia kapablo havas pli grandan
indon, ol ĉio, kion oni povus doni dote al alia
fraŭlino
[5].
indigi
-
Igi inda:
lia pento indigis lin je pardono.
malinda
- 1.
-
Ne meritanta ion:
li estas vere malinda je rekompenco.
- 2.
-
Ne digna:
malinda viro, konduto, ago.
senindulo
-
Homo sen valoro kaj merito.
tradukoj
anglaj
~i:
deserving.
ĉeĥaj
~i:
být hoden.
francaj
~a:
digne (de), passible (de), méritant;
~i:
être digne (de), être passible (de), mériter, valoir la peine;
~eco, :
dignité, mérite, valeur;
~igi:
rendre digne (de);
mal~a:
indigne, indigne (de).
kred~a:
crédible;
laŭd~a:
louable;
pun~a:
punissable, répréhensible;
rid~a:
risible;
mir~a:
étonnant;
memor~a:
mémorable;
kred~eco:
crédibilité;
nepardon~a:
impardonnable.
germanaj
~a:
wert, würdig, lohnen;
mal~a:
unwert, unwürdig;
sen~ulo:
Nichtwürdiger.
hungaraj
-ind :
-endő (vmire méltó), -andő (vmire méltó);
~a:
méltó, érdemes;
~i:
méltó, érdemes;
~eco, 1.:
érdemesség, kiérdemeltség;
~eco, 2.:
méltóság;
~eco, 3.:
érdem, érték;
~igi:
méltóvá tesz, érdemessé tesz;
mal~a 1.:
érdemtelen;
mal~a 2.:
méltatlan;
sen~ulo:
semmirekellő, semmiházi.
kred~a:
hihető, hitelt érdemlő;
laŭd~a:
dicsérendő;
pun~a:
büntetendő;
leg~a:
olvasmányos;
mir~a:
csodálatos;
memor~a:
emlékezetes;
kred~eco:
hihetőség, szavahihetőség;
nepardon~a:
megbocsáthatatlan.
nederlandaj
~a 1.:
waard;
~a 2.:
waardig;
~a 3.:
waardig;
~i:
waard zijn;
~eco, 1.:
waarde;
~eco, 2.:
waardigheid;
~eco, 3.:
waarde;
mal~a:
onwaardig;
sen~ulo:
onwaardige.
laŭd~a:
lovenswaardig;
pun~a:
strafbaar;
leg~a:
lezenswaardig;
rid~a:
belachelijk;
mir~a:
wonderbaarlijk;
memor~a:
gedenkwaardig.
portugalaj
~a:
digno (adj.);
~i:
ser digno de;
~eco, :
dignidade;
~igi:
dignificar;
mal~a:
indigno (adj.);
sen~ulo:
indigno (pessoa).
rusaj
~a 1.:
достойный, заслуживающий;
~a 2.:
достойный, стоящий;
~a 3.:
достойный;
~i:
стоить, заслуживать;
~eco, :
достоинство;
~igi:
сделать достойным;
mal~a 1.:
недостойный, незаслуживающий;
mal~a 2.:
недостойный;
sen~ulo:
недостойный человек.
kred~a:
достоверный;
laŭd~a:
похвальный;
pun~a:
достойный наказания;
rid~a:
смешной;
mir~a:
удивительный;
memor~a:
памятный, достопамятный;
kred~eco:
достоверность;
nepardon~a:
непростительный;
konsider~a:
заслуживающий внимания.
fontoj
1.
L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 412.
La Nova Testamento, Al la Romanoj 8:183.
B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, ĉap. 244.
B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, ĉap. 255.
L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 23
[^Revo]
[ind.xml]
[redakti...]
[artikolversio:
1.14 2010/08/08 16:30:17 ]