tradukoj: be br cs de en es fr hu nl pt ru sk sv

^*alfabet/o

alfabeto

Listo da ĉiuj literoj de iu lingvo, aranĝita laŭ norma ordo: la esperanta alfabeto enhavas 28 literojn, de A ĝis Z; li neniam venkis la alfabeton [1]; li ŝvitas ankoraŭ super la alfabeto [2]. aboco¹.

alfabeta

Rilata al alfabeto: por reeldono estus bonvena alfabeta indekso je la fino de la teksto [3]; jen la respondoj (en alfabeta ordo de la ĉefnomoj) [4].

alfabetigi

1.

Fari ion alfabeta, igi alfabeta:

a)

Aranĝi laŭ la ordo alfabeta: alfabetigi liston; tiel en la germana, ekzemple, ä estas alfabetigata kvazaŭ ĝi estus simpla a, dum en la sveda ĝi viciĝas kiel aparta litero je la fino de la alfabeto [5]; ĉu tiam ni alfabetigu reĝojn antaŭ la litero 'A' (ĉar mankas familia nomo), ĉu laŭ ilia persona nomo, aŭ ĉu ĉiujn sub 'R' ...? [6].

b)

Transformi skribon ideograman en skribon alfabetan (per kelkdeko da literoj): „Alfabetigi la japanan“ [7]; kvankam la movado por Esperanto tuŝis plurajn gravajn intelektajn fluojn de la dudeka jarcento (de strukturismo ĝis la movado por alfabetigi la ĉinan lingvon), ĝi ne sukcesis havigi al si multan internacian influon [8].

2.

(evitinde) Malanalfabetigi, legopovigi, instrui al iu legi (kaj, kutime, ankaŭ skribi): kursoj por alfabetigi en la nacia lingvo afganajn analfabetajn rifuĝintojn [9].
Rim.: Tiu senco estas plurrilate malkonvena al la vorto alfabetigi. Unue, ĝi malkonvenas al la senco de la sufikso -ig: la homo ne iĝas „alfabeta“. En analogia okazo oni ne diras „evangeliigi“ por la senco „prediki evangelion“, sed uzas apartan radikvorton „evangelizi“. Due, eĉ se akcepti la neekzistantan sencon „instrui“ ĉe -ig, ankaŭ la radiko alfabet- malkonvenas por esprimi la ideon pri legopovo. Oni povas scipovi legi sen scii la alfabeton; kaj eĉ plej bona scio de la latina-franca alfabeto neniom helpus onin voĉlegi la francan vorton „eau“ kiel [o], aŭ la anglan kvarliteraĵon „-ough“ (kiu ne havas fiksitan legomanieron). Krome, por legopovigi ĉinon oni entute ne bezonas alfabeton ‐ tiu vorto prezentas eŭropcentrisman pensmanieron. Plej klare mallogikeco de la latinida paŭsaĵo alfabetigi videblas el analogio kun la vorto „ciferigi“, kiu neniel povas signifi „instrui al iu kalkulon“. [Sergio Pokrovskij]

alfabetigo

Ago alfabetigi:

a)

alfabetigo (= alfabeta ordigo) kun cx...ux okazas preskau senerare [10];

b)

alfabetigo de unu analfabeta afgana rifuĝinto kostas 15 usonajn dolarojn [11].

alfabetumo

Libro por lernigi alfabeton al infanoj. abocolibro, aboco ².