PMEG

De rilate al verbo

Formovo «

Kiam de rekte rilatas al verbo, gxi normale montras lokon, kie komencigxas movo:

  • Mi venas de la avo, kaj mi iras nun al la onklo.[FE.9] La movigxo komencigxis cxe la avo, iris for de li, kaj direktigxas nun al la onklo.

  • La vento forblovis de mia kapo la cxapon.[FE.39]

  • Mi saltadis la tutan tagon de loko al loko.[FE.40]

  • Mi volis lin bati, sed li forkuris de mi.[FE.18]

Por klareco oni povas je bezono uzi for de aux disde. La polico prenis la sxtelitan monon for de la rabisto / disde la rabisto. Se oni dirus: ...la sxtelitan monon de la rabisto, oni povus eble pensi, ke temas pri apartena de (= "... la sxtelitan monon, kiu apartenis al la rabisto").

Origino «

Rilate al verbo, de povas ankaux montri originon, kio estas simila al formovo:

  • De la patro mi ricevis libron, kaj de la frato mi ricevis plumon.[FE.9]

  • Sagxa filo lernas de la patro.[SS.13]

  • La hebreoj estas Izraelidoj, cxar ili devenas de Izraelo.[FE.36] Izraelo estas ilia prapatro.

  • Donu al mi mangxi de cxi tiu rugxa kuirajxo.[Gn.25]

Kauxzo «

Rilate al verbo, de povas ankaux montri kauxzon, cxar kauxzo similas al origino:

  • Li paligxis de timo kaj poste li rugxigxis de honto.[FE.39] = ...pro timo... pro honto.

  • Mi eksaltis de surprizo.[FE.40]

Por kauxzo oni tamen normale uzas pro kaj iafoje el.

Malsimileco k.t.p. «

Rilate al verbo, de povas ankaux montri malsimilecon, distingon, apartecon, malproksimecon, disecon:

  • Per kio diferencas via amato de aliaj amatoj?[AK.5]

  • Mi povus diferencigi la sagxajn de la malsagxaj![FA1.69]

  • Kial Vi kasxas Vian vizagxon de mi?[Ps.88]

  • Nun mi iom liberigxis de la plej urgxaj el miaj kolektigxintaj laboroj.[L1.184]

  • Trankviligxu de l' batado, ho mia kor'![FK.303]

Tempo «

Rilate al verbo, de povas montri la komencan momenton de dauxra ago aux stato.

Tempa de povas stari antaux tempopunkto:

  • Li laboras de la sesa horo matene.

  • Sxi tion kapablas de la naskigxo.

  • Mi sciigas, ke de nun la sxuldoj de mia filo ne estos pagataj de mi.[FE.24]

Tempa de povas stari ankaux antaux esprimo de tempodauxro. Tiam la du dauxroj komencigxas (pli-malpli) samtempe:

  • Mi konas lin de longa tempo.[FA2.94]

  • Nur de ses monatoj mi scias la veron.[BV.74]

  • De la mateno mi nenion mangxis.[Rz.13]

  • Gxi komencas sian ekzistadon nur de hodiaux.[OV.111]

Por montri klare, ke temas pri tempo, oni povas uzi ekde aux de post:

ekde
= "de la komenco de"
de post
= "de la fino de"

Se temas pri tempopunkto, apenaux estas diferenco inter ekde kaj de post, sed se temas pri tempodauxro, la diferenco estas ja granda: de post sxia vivo = ekde sxia morto.

  • Ekde sxia vizito li sxajnas multe pli felicxa.

  • Mi promesas ekde hodiaux ne fumi plu.

  • Multe sxangxigxis de post tiu tempo.[FA3.143]

Zamenhof foje skribis depost kiel unu vorto: Depost sia plej frua agxo sxi montris jam malbonajn trajtojn de karaktero.[F4.91] Nenio pravigas tian kunmeton, sed se oni tamen uzas gxin, oni atentu pri la akcento: dEpost.

Zamenhof uzis ankaux deloke de kaj detempe de por fari distingon inter loka kaj tempa de, sed tiuj esprimoj ne estas oftaj:

  • Li mezuris la largxon deloke de la malsupra pordego gxis la ekstera rando de la interna korto.[Jhx.40]

  • Al tio [longa kusxado en la lito] sxi alkutimigxis detempe de sia infaneco.[FA4.149]


Cxefpagxo | Enhavo | Det. enhavo | Indekso | Menuo |  | Antauxa | Sekva