PMEG

Ĉefpaĝo Enhavo Det. enhavo Indekso Menuo Antaŭa Sekva

O-vorteca uzo de A-vortoj

Kiam A-vorto rolas kiel rekta priskribo de O-vorto, oni foje forlasas la O-vorton. Tiam la A-vorto kvazaŭ mem transprenas la rolon de ĉefvorto, kaj rolas O-vortece. Tio eblas, kiam la kunteksto klare montras, kiu O-vorto estu subkomprenata. Subkomprenado de O-vorto faciliĝas, se antaŭ la A-vorto aperas la aŭ alia difinilo:

  • La palaco de la imperiestro estis la plej belega [palaco] en la mondo.[FA2.24]

  • Mi legas al vi nur la plej delikatan [parton].[Rt.6]

  • Mi ne donos al vi manĝi, ĝis vi pagos por la antaŭa [manĝo].[Rz.22]

  • Vi ne estas la unuaj [personoj], kiujn mi vidas hodiaŭ matene.[BV.15]

  • Mi devis oferi la agrablan [aferon, eblon] pro la utila [afero, eblo].[OV.266]

  • Ĉiuj homoj certigis, ke ili ĝin legis kaj komprenis, ĉar alie oni ja rigardus ilin kiel malsaĝajn [homojn].[FA2.29]

  • Rekta vojo estas pli mallonga, ol kurba [vojo].[FE.33]

  • Ni ambaŭ volas la saman [aferon]. Se la tute ĝenerala ideo afero estas subkomprenata post la sama, oni povas anstataŭe diri la samo: Ni ambaŭ volas la samon. / Ŝi volas scii, kial, kaj por kio, kaj kiarajte, [...] kaj denove, kaj ankoraŭ unu fojon denove la samon![Gm.67]

En esprimoj de horo kaj dato oni preskaŭ ĉiam forlasas la O-vortojn horo, tago kaj jaro. Tiam vicordaj nombrovortoj ekrolas O-vortece:

  • Hodiaŭ estas la dudek sepa (tago) de Marto.[FE.12]

  • Georgo Vaŝington estis naskita la dudek duan [tagon] de Februaro.[FE.12]

  • Estas la dek-unua [horo] kaj duono.

  • Tio okazis en Julio [de la] mil naŭcent tridek oka [jaro]. Ĉe jaresprimo oni nuntempe preferas forlasi ankaŭ la A-finaĵon: Tio okazis en Julio mil naŭcent tridek ok.

Ĉe posedaj pronomoj oni ofte forlasas O-vorton, se la kunteksto permesas:

  • Via pano estas malpli freŝa, ol mia [pano].[FE.10]

  • Kial al li estus permesite ekspluati por si kaj por la siaj [homoj] ĉion.[M.36]

  • Vi ankaŭ min redonu al la miaj [homoj].[IT.7]

Alia «

La A-vorto alia estas ofte uzata O-vortece. Oni povus imagi subkomprenatan O-vorton, sed alia ofte komplete transprenas la rolon de O-vorto, kaj enŝovo de O-vorto estas foje tute superflua:

  • Mi ne volas tiun ĉi supon, donu al mi alian [supon].[Rz.27]

  • Ŝi estas jam edzino de alia [viro]![H.15]

  • Alian [homon] ne mallaŭdu, vin mem ne aplaŭdu.[PE.34]

  • El ŝiaj multaj infanoj unuj [infanoj] estas bonaj kaj aliaj [infanoj] estas malbonaj.[FE.12]

  • Laboru en konsento kaj helpu unu [persono] al la alia [persono].[OV.141] Legu pli pri la esprimo unu... (la) alia.

Alia plej ofte esprimas individuecan signifon. Alia tiam tre similas al la tabelvortoj je U. Iuj eĉ proponis ŝanĝi la A-vorton alia en tabelvorton.

La kvantaj A-vortoj multaj, malmultaj, pluraj kaj kelkaj estas ofte O-vortece uzataj.