tradukoj:
be bg cs de en es fr hu it nl pl pt ru sk sv tr
*sang/o [1]
*sango
- 1.
-
Likva histo fluanta
en la angioj
(arterioj, vejnoj) de animaloj, ruĝa ĉe la
vertebruloj, portanta la nutrajn substancojn
en la tutan korpon.
- 2.
-
Idaro, rasa deveno:
la sango de Davido;
sango komuna reciproke sin altiras
[2];
samsanga
(samfamilia, samrasa).
sangadi
(ntr)
- 1.
-
Ellasi sangon:
sangadi el la nazo.
- 2.
- (figure)
Esti ruĝa kiel sango:
ĉe la horizonto la suno sangadis sur la maro.
- 3.
- (figure)
Kruele suferi
kvazaŭ pro
sangadanta vundo:
pro tio sangas mia koroZ.
malvarmsanga
- 1.
- (pri besto)
Kies korpotemperaturo laŭas la
temperaturon de la ĉirkaŭa medio:
la fiŝoj kaj la nuntempaj reptilioj estas
malvarmsangaj animaloj.
- 2.
-
Senpasia, indiferenta, senemocia, flegma:
lia damo, kontraŭe, estis malvarmsanga,
kvazaŭ frostigita viando
[3];
„Kaj krome,“ daŭrigis li,
„mi estas malvarmsanga;
neniu pasio tiras min kun si.“
[4].
Rim.:
En iuj lingvoj, ekzemple en la rusa, la vorto strukture simila al
„malvarmsanga“ povas havi la aproban sencon
„konservanta
memregadon en danĝero ktp“. Tiu senco estas nelogika
idiomaĵo (vidu rimarkon ĉe
malvarmsango). Mi ne
trovis aŭtoritatajn ekzemplojn por ĉi tiu senco,
kaj opinias
ĝin evitinda en Esperanto.
[Sergio Pokrovskij]
malvarmsango,
trankvilsangeco
- (malofte) (evitinde)
Memregado3,
trankvilo de iu
senkonsterna kaj memrega:
„Li estas sur nia spuro.“ ―
„Des pli gravas gardi
vian malvarmsangon.“
[5]
(pli bone: „Des pli gravas ne perdi la
kapon“).
Rim.:
Ĉi tiu idiomaĵo estas nelogika kaj fiziologie
malĝusta:
ĝuste la paraliza timo kaŭzas la impreson, ke
„la sango
glaciiĝis en la vejnoj“. Ĝian sencon
pli ĝuste esprimas
„ne perdi la kapon“, „konservi la menson
klara“. La idiomaĵo probable estiĝis el
konfuzo inter
la francaj „sens-froid“ (malvarma menso, memregado)
kaj „sang-froid“ (malvarma sango; la du kombinoj
sonas egale en la franca).
La idiomaĵo estas konsiderinde internacia, tamen kun
gravaj
esceptoj; anglalingve oni ĝin lasas en la franca formo
―
aŭ tradukas per pli trafaj voroj anglaj. Feliĉe,
ĝi estas
malofta en Esperanto.
[Sergio Pokrovskij]
samsangeco
- 1.
- (komune)
Havo de komunaj prauloj:
estas Li Tiu, kiu kreis la homon el akvo kaj donis al li
samsangecon kaj parencecon
[6].
- 2.
-
Naskiteco el gepatroj kun komunaj prauloj:
vizaĝoj kaj korpoj ruinigitaj pro malriĉeco, alkoholo,
samsangeco
[7].
sensangigi
- 1.
-
Igi sensanga.
- 2.
- (figure)
Tute senfortigi:
la milito sensangigis la popolon.
varmsanga
- 1.
- (pri besto)
Tenanta pli-malpli konstantan temperaturon
de la korpo, malmulte dependan je la
temperraturŝanĝoj de la medio:
la mamuloj kaj la birdoj estas varmsangaj animaloj;
dum kristnaska fasta tago oni malpermesadis manĝi
viandon de varmsangaj bestoj
[8].
- 2.
- (evitinde) varmegsanga
varmegsanga
-
Varmega2,
pasiiĝema:
„Tiam mi estis juna, sovaĝa kaj
varmegsanga, tamen
honesta, tion mi kuraĝe povas aserti antaŭ la
vizaĝo de Dio!“ diris la lavistino
[9];
kontraŭe, mi estas varmegsanga, kaj fajro degeligas
glacion
[10].
sangoĉelo
-
Ĉelo3
ajnspeca normale trovebla en la sango:
blanka sangoĉelo;
ruĝa sangoĉelo;
oni uzas gin (...) por kompreni la genojn
kiuj partoprenas en la formiĝo de la koro, de
la sangoĉeloj, de la muskoloj, de la renoj
(...)
[11].
sangeltiri
(ntr)
-
Kuraci per eltiro de sango.
tradukoj
anglaj
~o:
blood;
malvarm~a 1.:
cold-blooded, ectothermal, ectothermic, ectothermous, haematocryal;
malvarm~o,
:
composure, equanimity, presence of mind, sang-froid;
varm~a 1.:
warm-blooded, haematothermal;
varmeg~a:
ardent, fiery, passionate;
~oĉelo:
blood cell.
blanka ~oĉelo:
white blood cell, leucocyte;
ruĝa ~oĉelo:
red blood cell, erythrocyte.
belorusaj
~o:
кроў;
~adi:
крываточыць;
malvarm~o,
:
спакой, стрыманасьць;
sen~igi:
абяскровіць;
~eltiri:
рабіць
крывапусканьне.
bulgaraj
~o:
кръв.
ĉeĥaj
~o:
krev.
francaj
~o:
sang;
~adi 1.:
saigner (intr.);
~adi 2.:
rougeoyer;
~adi 3.:
saigner (intr., fig.);
malvarm~o,
:
sang-froid;
sam~eco:
consanguinité;
sen~igi:
saigner à blanc;
~eltiri:
faire une saignée, saigner (faire une saignée).
germanaj
~o:
Blut;
~adi 1.:
bluten;
malvarm~a 1.:
wechselwarm (-e Tiere);
malvarm~a 2.:
kaltblütig;
~oĉelo:
Blutzelle.
hispanaj
~o:
sangre.
hungaraj
~o:
vér;
~adi:
vérzik;
malvarm~o,
:
hidegvér;
sen~igi:
kivéreztet;
~oĉelo:
vérsejt;
~eltiri:
eret vág.
~o komuna reciproke sin altiras:
megszólal a vér
szava;
blanka ~oĉelo:
fehérvérsejt, leucocyta;
ruĝa ~oĉelo:
vörösvérsejt, erythrocyta.
italaj
~o:
sangue;
~adi:
sanguinare;
malvarm~a 1.:
a sangue freddo, ectoterma;
malvarm~a 2.:
freddo (carattere), controllato (carattere), impassibile;
malvarm~o,
:
sangue freddo;
sen~igi:
dissanguare;
varm~a 1.:
a sangue caldo, omeoterma;
varmeg~a:
ardente (fig.), dal sangue bollente, passionale;
~oĉelo:
globulo (cellula ematica), cellula ematica;
~eltiri:
salassare.
nederlandaj
~o:
bloed;
~adi:
bloeden.
polaj
~o:
krew;
~adi 1.:
krwawić;
~adi 2.:
czerwienieć;
~adi 3.:
krwawić;
malvarm~a 1.:
zimnokrwisty;
malvarm~a 2.:
zimnokrwisty;
malvarm~o,
:
zimna krew;
sen~igi:
wykrwawiać;
varm~a 1.:
ciepłokrwisty;
varmeg~a:
gorącej krwi;
~oĉelo:
krwinka;
~eltiri:
puszczać krew.
blanka ~oĉelo:
biała krwinka, leukocyt;
ruĝa ~oĉelo:
czerwona krwinka, erytrocyt.
portugalaj
~o:
sangue.
rusaj
~o:
кровь;
~adi:
кровоточить, истекать
кровью;
malvarm~a 1.:
теплокровный;
malvarm~a 2.:
сухой, бесстрастный, бесчувственный;
malvarm~o,
:
хладнокровие;
sen~igi:
обескровить;
varm~a 1.:
теплокровный;
varmeg~a:
пылкий, страстный;
~oĉelo:
кровяное
тельце;
~eltiri:
делать
кровопускание.
blanka ~oĉelo:
белое
кровяное
тельце, лейкоцит;
ruĝa ~oĉelo:
красное
кровяное
тельце, эритроцит.
slovakaj
~o:
krv;
~adi:
krvácať;
malvarm~o,
:
chladnokrvnosť.
svedaj
~o:
blod;
~adi 1.:
blöda.
turkaj
~o:
kan;
~adi 1.:
kanamak;
malvarm~a 1.:
soğuk kanlı.
blanka ~oĉelo:
akyuvarlar.
fontoj
1.
E. Grosjean-Maupin: Plena Vortaro de Esperanto2.
L. L. Zamenhof: C. Rogister ed.: Proverbaro esperanta3.
V. Varankin: Metropoliteno4.
C. Brontë, trad. H. J. Bulthuis: Jane Eyre, 19315.
J. Rejtő, trad. L. Balázs: Bill Teksaso, la temerarulo6.
trad. N. Vessella:
La Sankta Kurano, 25:54, 2006-7.
F. Chiarello, trad. Eric:
Atendante Apokalipson, 20048.
J. Drahotova:
Tradicioj de la ĉeĥa kristnasko9.
H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Ŝi estis tute sentaŭga10.
C. Brontë, trad. H. J. Bulthuis: Jane Eyre, 193111.
F. Mazoyer, trad. V. Lutermano:
Konsekro de la mutaciulo, Le Monde diplomatique, 2004-01
[^Revo]
[sang.xml]
[redakti...]
[artikolversio:
1.33 2011/04/20 09:10:11 ]