tradukoj:
be bg br ca cs de en es fr hu ia it nl pl pt ru sk sv tr vo zh
*mond/o [1]
*mondo
-
La vivkampo de la homoj, la parto de la universo, kiun ili konas:
iri ĝis la ekstremo de la mondo;
la plej alta konstruo en la mondo;
veni en la mondonZ
(naskiĝi, ekaperi);
transiri en alian mondon (morti).
- a)
terglobo
en la lingvo „Esperanto“ ni vidas la estontan lingvon de la
tuta
mondo
[2];
la indusa civilizo, ekde ĉ. 4600 a.K., estis unu el la plej
grandaj
kaj fruaj urbaj civilizoj en la mondo[3].
- b)
-
Ia parto de la geografia mondo aŭ de la socio, rigardata kiel
tuto:
tamen pli kaj pli en Japanio ŝrumpas la natura
mondo
[4];
la literatura mondo;
grandmonda sinjorino.
- c)
-
Ia parto de la universo rigardata kiel iel simila al la
terglobo:
la marsa mondo;
la ĉiela mondo.
monda
- 1.
-
De la mondo, ie trovebla en la mondo:
renkontiĝoj kun mondaj ŝtatestroj kaj
politikistoj
[5].
- 2.
- tutmonda
monda ekspozicio kun la temo „kunvivado kun naturo“
[6].
monduma
-
Partoprena en la altranga parto de la socio, konforma al ĝiaj
kutimoj:
la Ruĝa Kruco anoncis, ke ĝi intencas malfermi azilejon en la
monduma vilaĝo De Haan
[7].
mondumo
-
La altranga kaj bonedukita parto de la socio:
la tuta mondumo ĉeestis la ceremonion;
ŝia eleganto perfektis por la koktela mondumo de ŝia
edzo
[8].
ekstera mondo
La ne-esperantista socio, kontraste al
Esperantio:
la ekstera mondo ... restis absolute
indiferenta koncerne tion, ĉu tiu aŭ alia detalo havas en nia
lingvo tian formon aŭ alian
[9];
estas kvazaŭ Esperanto ne ekzistas en la ekstera mondo
[10]
.
ekstermovada
malnova mondo
-
Mondparto, kiu enhavas Eŭropon, Afrikon, Azion,
kontraste
al la de ili en la 16a jarcento ekkonata nova
mondo.
nova mondo
-
Ameriko rigardata kiel nova
de
eŭropanoj, afrikanoj, azianoj eksciantaj pri ĝi ekde la 16a
jarcento:
la strandoj de la Nova Mondo
[11].
triamonda
-
Rilata al la malriĉaj landoj:
la solvo por la problemoj de la triamondaj landoj estas
ĉesigi
la pagon de ekstera ŝuldo
[12].
tria mondo
La tuto de malriĉaj landoj, en kiuj la industria revolucio ne
komfortigis la vivkondiĉojn de plej multaj homoj:
Sud-Ameriko kiel parto de la tria mondo ne plu restu marĝene
[13].
*tutmonda
-
Tuŝanta aŭ celanta la tutan home loĝatan mondon:
elserĉi kanajlojn el ĉi tia grandega mondo, plena de tiomaj
kaŝejoj, postulos tutmondan kunlaboron
[14].
universala
tutmondigo
-
Disvastigo de iu afero al la tuta mondo:
ĉiuj grandaj entreprenoj celas al tutmondigo de sia
produktado
[15].
tutmondiĝo
-
Ekonomia, teĥnika, politika evoluo, kiu tuŝas la mondon, kaj
plisimiligas vivkondiĉojn aŭ vivstilojn en ĝi:
aperas novaj movadoj kun freŝaj ideoj, ekzemple ATTAC, kiu
kolektas kritikantojn de tutmondiĝo
[16].
mondoparto
Unu el la ses grandaj dividaĵoj de la
tersurfaco:
Afriko,
Ameriko,
Antarkto 1,
Azio,
Eŭropo,
Oceanio;
mi laboris sur la kvin kontinentoj (aŭ pli
ĝuste mondopartoj, ĉar mi laboris en
Guam, en Nov-Zelando, en Japanio, kiujn nomi kontinentoj
estus ne rigore)
[17].
kontinento
mondo 1.a
Rim.:
Ofte oni konsideras nur la loĝatajn mondopartojn
ignorante Antarkton:
la kvin mondopartoj.
tradukoj
anglaj
~o:
world;
~a:
worldwide;
tut~a:
global, worldwide;
tut~igo:
globalization;
tut~iĝo:
globalization.
belorusaj
~o:
сьвет, сусьвет;
~a:
сусьветны;
tria ~o:
трэці сьвет;
tut~a:
сусьветны, глябальны;
tut~igo:
глябалізацыя;
tut~iĝo:
глябалізацыя;
~oparto:
частка сьвету.
bretonaj
~o:
bed;
~a:
-bed, bedel;
malnova ~o:
Bed Kozh;
nova ~o:
Bed Nevez;
tria~a:
eus an Trede Bed;
tria ~o:
Trede Bed;
tut~a:
hollvedel;
~oparto:
rannved.
bulgaraj
~o:
свят;
malnova ~o:
старият свят
(Европа);
nova ~o:
новият свят
(Америка);
tria ~o:
третият свят.
ĉeĥaj
~o:
svět.
ĉinaj
~o:
世界 [shìjiè], 世间, tr. 世間 [shìjiān].
francaj
~o:
monde;
~a:
mondial;
~uma:
mondain;
~umo:
beau monde, haute société;
ekstera ~o:
monde extérieur;
malnova ~o:
Ancien monde;
nova ~o:
Nouveau monde;
tria~a:
du tiers-monde;
tria ~o:
tiers-monde;
tut~a:
mondial;
tut~igo:
mondialisation (diffusion mondiale);
tut~iĝo:
mondialisation;
~oparto:
partie du monde.
germanaj
~o:
Welt;
~a 1.:
weltlich;
~a 2.:
weltweit;
~a:
Welt-;
~uma:
mondän, weltgewandt;
~umo:
Oberschicht, Hautevolee;
malnova ~o:
Alte Welt;
nova ~o:
Neue Welt;
tria~a:
Dritte-Welt-, Drittwelt-;
tria ~o:
Dritte Welt;
tut~a:
weltweit, global, Welt-, Global-;
tut~igo:
Globalisierung;
tut~iĝo:
Globalisierung;
~oparto:
Erdteil.
hispanaj
~o:
mundo.
hungaraj
~o:
világ;
~a:
világ-, világi;
~uma:
nagyvilági;
~umo:
nagyvilági társaság, felső réteg;
malnova ~o:
Óvilág;
nova ~o:
Újvilág;
tria~a:
harmadik világbeli;
tria ~o:
harmadik világ;
tut~a:
világméretű, globális, világ-;
tut~igo:
globalizálás;
tut~iĝo:
globalizáció;
~oparto:
világrész.
grand~a:
nagyvilági.
interlingvaaj
~o:
mundo;
~a:
mundial.
italaj
~o:
mondo.
katalunaj
~o:
món;
~a 1.:
mundial;
~a 2.:
universal;
~uma:
de l'alta societat, privilegiat;
~umo:
alta societat, classe alta;
ekstera ~o:
els no-esperantistes;
malnova ~o:
Àfrica-Euràsia, Eurafràsia, el Vell Món;
nova ~o:
el Nou Món, Amèrica (postcolombina);
tria~a:
tercermundista;
tria ~o:
el Tercer Món;
tut~a:
global, universal, còsmic (filos.), ecumènic (rel.);
tut~igo:
mundialització (propagació, difusió
mundial);
tut~iĝo:
globalització;
~oparto:
continent.
nederlandaj
~o:
wereld;
~a:
werelds, wereldlijk, wereld-;
~umo:
de uitgaande wereld, de hogere stand;
~oparto:
werelddeel.
polaj
~o:
świat.
portugalaj
~o:
mundo.
rusaj
~o:
мир (вселенная), свет (вселенная);
~a 2.:
всемирный;
~a:
мировой;
~uma:
светский;
~umo:
(высший) свет;
malnova ~o:
Старый свет;
nova ~o:
Новый свет;
tria~a:
третьего мира;
tria ~o:
третий мир;
tut~a:
всемирный, глобальный;
tut~igo:
глобализация;
tut~iĝo:
глобализация;
~oparto:
часть света.
slovakaj
~o:
svet.
svedaj
~o:
värld;
~oparto:
världsdel.
turkaj
~o:
dünya;
~a:
dünyasal;
~uma:
sosyetik;
~umo:
yüksek sosyete;
malnova ~o:
eski dünya;
nova ~o:
yeni dünya;
tria ~o:
üçüncü dünya ülkeleri;
tut~a:
dünyasal, global;
tut~igo:
globalleşme.
volapukaj
~o:
vol.
fontoj
1.
E. Grosjean-Maupin: Plena Vortaro de Esperanto2.
L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 223.
A. Giridhar
Rao: la plej frua skribo, Monato, jaro 1999a, numero 8a, p.
12a4.
Hori Y.: aŭtomataj
goliatoj, Monato, jaro 1999a, numero 9a, p.
13a5.
R. Petroviĉ: voĉo de hieraŭ -
hodiaŭ, Monato, jaro 1997a, numero 10a, p.
9a6.
Hori Y.: k-riz-kampoj, Monato, jaro 1999a, numero 9a, p. 13a7.
G. Van Damme: Sep en unu bato, Monato, jaro 1999a, numero 3a, p. 6a8.
I. Ertl: Jarmilŝanĝo, Monato, jaro 2001a, numero 10a, p.
24a9.
L. L. Zamenhof: Paroloj, Kvara Kongreso 1908 en Dresden10.
S. Brewer:
La ĉefa voĉo..., libera folio, 2011-02-1711.
Miguel de Cervantes Saavedra, trad. Fernando de Diego: La inĝenia hidalgo Don Quijote de la Mancha, parto 2a, ĉapitro 8a, p.
437a12.
M. Vianna: riĉaj landoj kaj Kongo, Monato, jaro 2002a, numero 5a, p. 6a13.
M. Gutiérrez González: aŭdiĝas komuna voĉo, Monato, jaro 1993a, numero 12a, p. 10a14.
B. Refior: terorismo (5), Monato, jaro 2001a, numero 12a, p. 4a15.
F. J. Braun: ĉu kapitalismo disfalonta aŭ triomfanta?, Monato, jaro 1998a, numero 9a, p. 20a16.
S. Maul: furoras popolistoj, Monato, jaro 2002a, numero 6a, p. 8a17.
Claude Piron: La bona lingvo, p. 15a
[^Revo]
[mond.xml]
[redakti...]
[artikolversio:
1.40 2011/11/30 17:10:09 ]