tradukoj:
be de en es fr hu nl pl pt ru vo
*reĝ/o
*reĝo
- 1.
Dumviva, ordinare hereda,
monarko,
kies insignoj estas krono kaj sceptro kaj kies rango
estas malpli alta ol tiu de imperiestro:
la regnestro de nia lando estas bona kaj saĝa reĝo
[1];
(frazaĵo)
de nehavanto eĉ reĝo nenion ricevos
[2].
Rim.:
La difino estas multe tro specife okcidenteŭropa. Oni
parolas pri reĝoj ankaŭ senrilate al la imperiestra
rango; la koncepto pri reĝo estas pli antikva, pli kerna
kaj pli ĝenerala ol la multe pli speciala (kaj tamen pli
malpreciza) koncepto pri imperiestro. Ekz-e Salomono
aŭ Davido aŭ la faraonoj. Metafore oni diras ke
la leono estas la reĝo de la bestoj, la homo estas la
reĝo de la naturo; estus ridinde uzi en tia frazo la
supraĵtavolan vorton „imperiestro“n.
Ankaŭ la insignoj estas tre loka afero.
[Sergio Pokrovskij]
- 2.
La plej altranga
figuro
en ŝakludo:
la nigra, la blanka reĝo.
- 3.
-
Ludkarto prezentanta
reĝon:
karoa reĝoZ.
ĵokero,
aso,
reĝino,
damo,
fanto
figuro
reĝo de reĝoj
Honora nomo de reganto, precipe fama kiel titolo de antikvaj
persaj reĝoj:
li estas Sinjoro de sinjoroj, kaj Reĝo de
reĝoj
[3].
Rim.:
Fakte tio estas alia maniero esprimi la ideon
imperiestro.
[Sergio Pokrovskij]
*reĝa
-
Apartenanta al reĝo, rilata al reĝo:
via reĝa moŝto, pardonu min
[4]!
reĝi
(ntr)
- 1.
-
Esti reĝo, posedi la reĝan potencon:
anstataŭ li ekreĝis lia filo Asa
[5];
en konstitucia monarkio la reĝo reĝas sed
ne regas;
inter blinduloj reĝas la strabuloj
Z.
- 2.
- (figure)
regi 1.d
tie la akvoj reĝasB;
reĝis plena mallaŭtoB;
la frazo reĝas super la spiritoj de la homoj.
reĝino
- 1.
-
Virino, kiu reĝas.
- 2.
-
La edzino de reĝo:
la reĝino duonkuŝis sur divano inter molaj kusenoj
[6].
- 3.
-
Ludkarto figuranta
reĝinon.
damoĵokero,
aso,
reĝo,
fantofiguro
*reĝido
-
Filo de reĝo:
estis iam reĝido, kiu volis edziĝi kun reĝidino
[7].
reĝidino
-
Filino de reĝo:
en sia plena ornamo estas interne la reĝidino,
el ora teksaĵo estas ŝia vesto
[8];
ĉar la pli aĝaj filoj de l' faraono, naskitaj de
la reĝidino de Ĥiti, pro neklarigebla sorĉo
estis posedataj de malbona spirito
[9];
mi edzinigis al mi tri reĝidinojn de orientaj regnoj
[10];
sur la balkonoj staris reĝidinoj, kaj ĉiuj ili
estis malgrandaj knabinoj, kiujn Hjalmar tre bone konis
[11].
reĝujo
-
Regno regata de reĝo:
en la nordo li (imperiestro Paĉakutek)
konkeris la reĝujojn Ĉimuan kaj de Kito
[12].
reĝlando
-
Lando regata de reĝo:
(figure)
la reĝlando de la rozoj
(Persujo).
reĝujo
tradukoj
anglaj
~o:
king;
~o de ~oj:
king of kings;
~a:
royal;
~i:
reign, rule;
~ino:
queen;
~ido:
prince;
~idino:
princess;
~ujo:
kingdom;
~lando:
kingdom.
belorusaj
~o 1.:
кароль, цар;
~o 2.:
кароль;
~o 3.:
кароль;
~a:
каралеўскі, царскі;
~i:
валадарыць, панаваць;
~ino 1.:
каралева, царыца;
~ino 2.:
каралева, царыца;
~ino 3.:
дама (у
картах);
~ido:
каралевіч, царэвіч;
~ujo:
каралеўства, царства;
~lando:
каралеўства, царства.
francaj
~o:
roi;
~o de ~oj:
roi des rois;
~a:
royal;
~i:
régner;
~ino:
reine;
~ido:
prince (fils de roi);
~idino:
princesse;
~ujo:
royaume;
~lando:
royaume.
de nehavanto eĉ ~o nenion ricevos:
la plus belle fille du monde ne
peut donner que ce qu'elle a;
inter blinduloj ~as la strabuloj:
au royaume des aveugles les borgnes sont
rois.
germanaj
~o:
König;
~a:
königlich;
~i 1.:
regieren (als König), herrschen (als König);
~i:
regieren, herrschen;
~ino:
Königin;
~ido:
Königssohn, Prinz (Königssohn);
~idino:
Königstochter, Prinzessin (Königstochter);
~ujo:
Königreich;
~lando:
Königreich.
inter blinduloj ~as la strabuloj:
unter den Blinden ist der Einäugige
König.
hispanaj
~o:
rey;
~o de ~oj:
rey de reyes;
~a:
regio, real;
~i 1.:
reinar;
~i:
reinar;
~ino:
reina;
~ido:
príncipe;
~idino:
princesa, infanta;
~ujo:
reino;
~lando:
reino.
hungaraj
~o:
király;
~o de ~oj:
királyok királya;
~a:
királyi;
~i 1.:
uralkodik (mint király);
~i:
uralkodik;
~ino 1.:
királynő;
~ino 2.:
királyné;
~ino 3.:
dáma;
~ido:
királyfi;
~idino:
királylány;
~ujo:
királyság;
~lando:
királyság.
de nehavanto eĉ ~o nenion ricevos:
ahol nincs, ott az Isten sem vesz;
via ~a moŝto:
felséged;
inter blinduloj ~as la strabuloj:
vakok között félszemű
a király.
nederlandaj
~o:
koning;
~o de ~oj:
heer der heren;
~a:
koninklijk;
~i:
regeren;
~ino:
koningin;
~ido:
koningszoon;
~idino:
koningsdochter;
~ujo:
koninkrijk;
~lando:
koninkrijk.
polaj
~o 1.:
król;
~o 2.:
król;
~o 3.:
król;
~o de ~oj:
szachinszach;
~a:
królewski;
~i 1.:
królować;
~i 2.:
królować, panować, władać, rządzić;
~ino 1.:
królowa;
~ino 2.:
królowa;
~ino 3.:
dama, królowa;
~ido:
królewicz;
~idino:
królewna;
~ujo:
królestwo;
~lando:
królestwo.
de nehavanto eĉ ~o nenion ricevos:
z pustego i Salomon nie naleje.
portugalaj
~o:
rei;
~o de ~oj:
rei dos reis;
~a:
real, régio, realengo;
~i 1.:
ser rei, reinar;
~i 2.:
reinar;
~ino 1.:
rainha;
~ino 2.:
rainha;
~ino 3.:
rainha, dama;
~ido:
príncipe;
~idino:
princesa;
~ujo:
reino;
~lando:
reino.
inter blinduloj ~as la strabuloj:
em terra de cego quem tem um olho é
rei.
rusaj
~o 1.:
король, царь;
~o 3.:
король;
~o de ~oj:
царь
царей;
~a:
королевский, царский;
~i 1.:
царить, царствовать;
~i 2.:
царить;
~ino 1.:
королева, царица;
~ino 2.:
королева, царица;
~ino 3.:
дама (в
картах)
;
~ido:
королевич;
~idino:
королевна, царевна;
~ujo:
королевство, царство;
~lando:
королевство, царство.
de nehavanto eĉ ~o nenion ricevos:
на нет и
суда нет;
inter blinduloj ~as la strabuloj:
на
безрыбье и
рак рыба.
volapukaj
~o:
reg;
~ino:
jireg.
fontoj
1.
L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 372.
L. L. Zamenhof: C. Rogister ed.: Proverbaro esperanta3.
La Nova Testamento, Apokalipso 17:144.
L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 425.
trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, I. Reĝoj 15:86.
H. A. Luyken: Pro Iŝtar, ĉapitro 14a, ruzo kontraŭ ruzo7.
H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, reĝidino sur pizo8.
trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 45:139.
B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, ĉap. 1a.10.
Karel Čapek, tr. Josef Vondroušek: Aleksandro la Granda, Libro de apokrifoj11.
H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Dio de dormo12.
Vikipedio, Pacha Kutiq
[^Revo]
[regx.xml]
[redakti...]
[artikolversio:
1.45 2011/08/24 07:10:17 ]