tradukoj: be br cs de el en es fr grc hu nl pt ru sv uk

^*natur/o [1]

^*naturo

1.

Ĉio en la universo, precipe en la homa mondo, kio spontane estas, kion ne faris homa arto: la tri regnoj de la naturo^B (mineraloj, vegetaĵoj, bestoj); la lando prezentas multajn naturbelaĵojn; la mirindaĵoj, la krudaj fortoj de la naturo^Z; la naturo malavare favoris tiun regionon; la kuracistoj povas nur helpi la naturon; pentri laŭ naturo (kopiante la modelon mem, ne laŭ fantazio).

2.

Esenco de estulo aŭ aĵo, plej ofte konsiderata kontraste kun la ecoj akiritaj per laboro kaj arto de homo: li profunde konas la homan naturon; havi honestan, kruelan naturon; kutimo estas dua naturo [2]; la naturo de la virinoj estas ĝenerale pli emociema ol la naturo de la viroj

a)

En kristologio, ĉiu el la du principoj formantaj la personon de Jesuo la Kristo: la homa naturo kaj la dia naturo.

instinkto, karaktero, temperamento

natura

1.

Apartenanta al la naturo¹ kaj konforma al ĝiaj leĝoj: studi la naturajn fenomenojn; tiu altaĵo ne estas natura monto^Z; per neevitebla natura reago^Z; li mortis per natura morto^Z; natura mineralakvo; reciproka fremdeco dividas inter si la naturajn filojn de sama lando^Z; Volapuk pereis ĉefe pro manko de natura evoluipovo^Z; natura entjero.

2.

Konforma al denaska ecaro de estulo aŭ aĵo kontraste kun artefariteco, kulturo, civilizo aŭ kun afekto aŭ komplikeco: sekvi siajn naturajn inklinojn; ni ne konas la naturan staton de l' prahomo; natura (neakirita, seninstrua) elokventeco, spirito; natura saĝo (kapablo ĝuste juĝi, komuna al ĉiuj normalaj homoj. komuna); la naturaj kaj la artaj lingvoj; ĉiu lingvo natura konstruiĝis blinde^Z; natura (senafekta) stilo; konstante kunpuŝiĝante unuj kun la aliaj, la lingvoj perdas sian naturan riĉecon kaj ĉarmon^Z simpla, naiva

3.

Memkomprenebla, memsekva: tia singardo estas tute natura ĉe maljunulo; la ideo de Kolumbo ŝajnas al ni nun tute simpla kaj natura^Z; kiel grandega malhelpo tie ĉi aperos ne sole la reciproka envio de la popoloj, sed ankaŭ la tute natura timo de ĉiu nacio jam simple pro sia ekzistado^Z.

4.

Kvalifikas noton ne modifitan de dieso aŭ bemolo.

nature

1.

Konforme al la ĝeneralaj leĝoj de la naturo.

2.

Konforme al la propra naturo de la koncernata estulo aŭ aĵo: la leporo estas nature timema.

3.

En maniero senarta, senafekta: nature sin esprimi.

4.

Memkompreneble: nature mi ne respondis. evel-just

naturaĵo

Materia produkto de la naturo: pagi per naturaĵoj, ne per mono^Z.

naturisto

1.

Homo, kiu studas la sciencojn pri la ekstera naturo.

2.

Homo, kiu ŝatas sportumi kaj ripozi nude en la naturo: Naturista Vivo, organo de Internacia Naturista Organizo Esperantista (INOE) en 2001 aperos kvarfoje jare [3].

malnatura

1.

artefarita justaj instituciaj aranĝoj ... devas finfine preni la formon de zorge, celkonscie, interkonsente kunmetitaj artefaritaj aranĝoj, emfaze malnaturaj [4].

2.

Ne konforma al la denaska aŭ normala ecaro de io, sed trudata, afektata, devojiĝinta: tiam kaj iam, troviĝadis ankaŭ virinoj, kiuj tiagrade forgesadis sian denaskan mildan naturon, ke ili kaptadis batalilojn. Sed tiuj malnaturaj esceptoj konfirmas nur la ĝeneralan regulon: la milito ne estas afero de la virinoj [5].

kontraŭnatura, eksternatura

Nekonforma al la normo de la naturo.

supernatura

Superanta la povon, la leĝojn de la naturo: okazis io ne normala, io pli malpli supernatura [6].