-
Sufikso uzata por derivi numeralojn, el kiuj ĉiu prezentas
parton de koncerna nombro supoze dividita en tiom da egalaj partoj,
kiomfoje la radiknombro enhavas la unuon:
-
duono da horoZ;
duono de horo;
li perdis la duonon de lia havo;
duono de ni mortosZ;
la du trionoj de naŭ estas ses;
centimo estas centono de franko;
el multaj milonoj fariĝas milionoj
(aro,
aliĝi)
[1];
sur la spaco de ĉirkaŭ duontaga
plugadoZ.
Rim.: On, se sufikse uzata, almetiĝas nur al numeraloj, sed en „nombrono“ aŭ „komunona“ ne temas pri sufiksa uzo.
ono
- 1.
[2]
Frakcio, kies
numeratoro estas unu.
- 2.
- [3](evitinde)
divizoro. - 3.
- (figure) Parto: ―Nu, kiu estas vi? ―De l' fort' mi estas ono | Malbonvolema ĉiam, sed kaŭzant' de bono [4]
- 4.
-
(en n-uma prezento de
nombro)
Ĉiu el la ciferoj
en ĝia frakcia parto,
konsiderata kune kun ties pozicio:
la nombro 1,72 entenas du onojn,
nome sep dekonojn kaj du centonojn.
Rim.: Por ĉi tiu nocio troveblas la stranga formo „postfiguro“ en [5]. Por la bazo 10, t.e. por dekumaj frakcioj, eblas nomi tiajn onojn decimaloj.
Rim.: Ĉi tiu senco metafore devenas de ono 1: ja la koncerna pozicio estas nomata laŭ la frakcio, kiun oni ricevas metante 1 en ĝin kaj 0 en ĉiujn aliajn. Notindas, ke ne ekzistas komuna termino, per kiu eblus nomi ĉiujn ciferojn de la entjera parto. Ŝajnas do, ke la termino „ono“ ne estas absolute necesa, kaj ke preferindas klara esprimo de la tipo „frakciparta cifero“.
onigi
- 1.
-
Dividi en iun nombron da egalaj partoj.
frakciigi - 2.
- [6]
Dividi per entjero.
oneco
- La eco havi onojn, do esti neentjera raciono.
onkomo, onpunkto[7]
-
Signo (komo aŭ punkto), kiu disigas la ciferojn de
la frakcia parto de nombro
disde tiuj de ĝia frakcia
parto:
0.75 (uson-stile),
0,75 (eŭrop-stile).
Rim.: Kiel montras la ekzemplo, la koncerna signo povas kolizii kun la normalaj interpunkciaj signoj. La usona stilo (t.e. onpunkto) povas montriĝi pli oportuna, kiam oni skribas liston de nombroj apartigitaj per komoj, kiel ekz-e en f(3.14,2.72) . Cetere oni notu, ke la onpunkton aŭ la onkomon neniam sekvas spaceto.
Rim.: Por ĉi tiu senco ofte troviĝas esprimoj de la tipo „decimala komo“ aŭ „punkto“ [8], kiujn malfacilas uzi ekster la kunteksto de dekuma bazo.