alt/a

^*alta

Granda laŭ la dimensio alto; havanta difinitan grandon laŭ tiu dimensio: alta arbo, monto, domo; de rigardo tro alta (direktata alten) malsaniĝas la okulo^Z; rokaj muroj tie staris alte [1]; la neĝo kuŝis ekstere tiel alte [2]; muro duonmetron alta; hometo alta je iom pli ol unu klafto.

Troviĝanta je granda distanco super la tero: altaj nuboj; li supreniris alten [3]; ĵeti alten en la aeron^Z; la luno estis grandega nokta lampo, alte supre [4].

(figure) Granda laŭ metafora senco; nobla, supera: alta frekvenco, pezo, prezo, temperaturo; alta penso, sento, celo, lernejo, ofico, rango, ŝato, saĝo; malŝate rigardi iun de alte^Z; en plej alta mizero al Dio esperu[5].

Enhavanta multajn vibrojn en difinita tempodaŭro, altfrekvenca: la tono de tiu piano estas tro alta por mia voĉo.

alto

Vertikala dimensio de objekto: tricent ulnoj estu la longo de la arkeo, kvindek ulnoj ĝia larĝo, kaj tridek ulnoj ĝia alto [6].

[7]

a): (de triangulo) Ortanto al latero de ĝi, trairanta la kontraŭan verticon; alternative: la streko kunliganta tiun verticon kaj la sekcopunkton de la ortanto kun la latero; la longo de tiu streko: piedo de alto (la intersekco de la alto kun la latero, al kiu ĝi estas orta); la tri altoj de triangulo havas unu komunan punkton; areo de triangulo egalas al duono de la produto de unu ĝia latero per la responda alto.

altoj de triangulo
b): (de trapezo aŭ paralelogramo) Ĉiu streko orte kunliganta punktojn de du paralelaj lateroj; la longo de tia streko: areo de paralelogramo egalas al la produto de unu ĝia bazo per la responda alto.

^*alteco

Eco de tio, kio estas alta: ĝi estis bone videbla pro sia alteco kaj pro la multo de siaj branĉoj [8]; du bienoj tie troviĝis en ĉirkaŭ 1300-metra alteco [9]; alteco de prezo, muzika noto, de socia pozicio.

Alto ¹: lia alteco estis ses ulnoj kaj unu manlarĝo [10].

altigi

Igi alta: altigi la prezojn; ricevi rangoplialtigon; precipe dank' al la lingvo la homo altiĝis super la bestoj^Z. VD:

levi.

malalta

Negranda de supro ĝis malsupro: la altranguloj malalte kliniĝis [12]; malalta reliefo.

Je negranda distanco super la tero.

(figure) Malgranda, malsupra laŭ valorskalo: landoj kie oni perlaboras malaltan salajron [13]. VD:

humila

Kun malrapidaj vibroj, ne granda frekvenco: lia voĉo estis tiom malalta, ke je kelkaj vortoj ĝi sinkis en la raŭkon [14]. VD:

basa

tradukoj

anglaj

~a 1.: tall; ~a 2.: high; ~a 3.: high; ~a 4.: alto; ~o 1.: height; ~o 2.: altitude; ~eco: height, altitude; ~aĵo: heights; ~igi: raise.

belorusaj

~a: высокі; ~o: вышыня; ~eco: вышыня; ~aĵo: узвышша, узгорак; ~igi: узвысіць, павысіць.

ĉeĥaj

~a: vysoký.

finnaj

~a 1.: korkea, pitkä (ihminen, puu); ~a 2.: korkea(lla oleva), ylä-; ~a 3.: suuri, korkea; ~a: korkea (sävel); ~o: korkeus, pituus (pystysuunnassa); ~eco: korkeus (ominaisuus), pituus (ominaisuus); ~aĵo: korkea paikka, kukkula, mäki; ~igi: korottaa, nostaa, ylentää; mal~a: matala , alhainen, ala-; mal~igi: alentaa, laskea, madaltaa.

francaj

~a: élevé, haut; ~o 1.: hauteur, taille; ~o 2.: hauteur; ~eco 1.: hauteur; ~aĵo: hauteur, butte; ~igi: élever (hausser), hausser, rehausser; mal~a: bas; mal~igi: abaisser.

germanaj

~a: hoch; ~o 2.: Höhe; ~eco: Höhe; ~aĵo: Anhöhe; ~igi: erhöhen; ~igi: erhöhen, anheben, lupfen [sudgermane]; mal~a 1.: flach; mal~a 2.: niedrig; mal~a 3.: niedrig; mal~a: tief.

hebreaj

~a: גבוה; ~o 2.: ניצב; ~o: גובה; ~eco: גובה; ~aĵo: רמה; ~igi: להגביה \גבה \, להרים \רום \, להעלות \עלה \.

rusaj

~a: высокий; ~o: высота; ~eco: высота; ~aĵo: возвышенность , высота; ~igi: повышать, повысить; mal~a: низкий; mal~igi: понизить, снизить, принизить.

slovakaj

~a: vysoký; ~o: výška; ~eco: výška; ~aĵo: vysočina; ~igi: zvýšiť, povýšiť.

svedaj

~a: hög; ~aĵo: höjd, kulle; ~igi: höja.

tokiponaj

~a: sewi, suli; ~o: sewi; mal~a: lili.

turkaj

~a: yüksek.

administraj notoj

pri ~eco 1.:

         PIV1 donas du fakajn variojn de tiu senco: geografian (alto 
         super certa nivelo) kaj astronomian (=altitudo, t.e. angulo). 
         Mi hezitas enkonduki ilin, des pli ke ili logike pli rilatas 
         al mezuro ol al eco.
         [MB]

pri ~eco 1.:

         Por la astronomia senco, la terminoj "altangulo"
         (ankaŭ PIVa) kaj "altitudo" bone anstataŭas 
         ĝin
         [HJ]

pri ~eco 2.:

         Male al tio, kion mi faris ĉe "longeco" kaj 
         "larĝeco" mi ne emas meti indikon ARK, ĉar mi 
         dubas, ĉu la lingvo vere same evoluis kun "alteco". 
         [MB]

^*alt/a