tradukoj: be cs de en es fr hu it nl pl ru sk sv

^*angul/o

^*angulo

1.

a)

[1](elementa geometrio) Ebena surfaco, kiun limas du duonrektoj kun komuna origino. sektoro; Ecoj de angulo: akuta, malakuta, obtuza, orta, konkava, konveksa, nula, plena, streĉita; specifaj angulduopoj: alternaj, apudaj, kontraŭlateraj, komplementaj, respondaj, samlateraj, suplementaj.

b)

(afina geometrio)[2] Paro de duonrektoj (ĝiaj lateroj) kun komuna origino (ĝia vertico).

c)

solida angulo.

d)

[3] Mezuro de angulo: angulo de rotacio; la sumo de la anguloj de triangulo egalas al du ortoj; ebena angulo esprimiĝas kiel rilato de la arko, kiun ĝi detranĉas sur cirklo kun centro en ĝia vertico, al la radiuso de tiu cirklo; solida angulo esprimiĝas kiel rilato de la surfaco, kiun ĝi detranĉas sur sfero kun centro en ĝia vertico al la kavadrato de la radiuso de tiu sfero. Mezurunuoj de angulo: grado, graduso, radiano, steradiano; mezurilo: angulmezurilo.

Rim.: La nocio „angulo“ estas eble unu el la plej multformaj en matematiko, celanta iamaniere karakterizi la komunan „kliniĝon“ de du sin sekcantaj linioj (ne nur rektaj, ne nur ebenaj), do ne eblis ĉi tie detale prezenti ĉiujn facetojn de la nocio. La unua senco rilatas al la tradicia prezento de angulo kiel figuro. La dua provas konservi el la unua nur la esencajn trajtojn, en maniero simila al tiu, kiun oni uzis por transiri de la tradicia vektoro al la moderna dupunkto. La tria senco prezentas angulon kiel nombron, iel rilatan al la longo de arko. Fine ni menciu, ke iuj modernaj prezentoj de la nocio ne hezitas identigi angulojn kun ebenaj rotacioj.

specoj de anguloj


specifaj angulduopoj

2.

Nefermita spaco limigita de du aŭ kelkaj sin reciproke renkontantaj surfacoj: la veturilo turnis angulen.

3.

(figure) Malvasta, malofte vizitata aŭ rigardata loko: en malproksima angulo sur la kamparo vivis iam...

4.

Nedifinita loko: la kvar anguloj de la tero [4].

angulfidela

(p.p. transformo) Tia, ke la mezuro de anguloj restas per ĝi senŝanĝa: la projekcioj ne estas angulfidelaj; enjekciaj holomorfaj funkcioj estas angulfidelaj. konforma.

akutangula

(p.p. triangulo) Kies ĉiuj anguloj estas akutaj (aŭ maksimume ortaj).

obtuzangula

(p.p. triangulo) Unu angulo de kiu estas obtuza.

ortangulo

Ortangula paralelogramo: ĉiuj anguloj de ortangulo estas ortaj. rektangulo;kvarlatero.
Rim.: Necesas interpreti la vorton „ortangulo“, kiel „(kvarlatero), kies (ĉiuj) anguloj estas ortaj“, do eblas riproĉi al ĉi tiu formo troan elipsecon, sed entute temas pri bone formita kaj tradicia formo, vortfare tre proksima al la pli internacia „rektangulo“. Pri la nekredeblaj polemikoj ĉirkaŭ tiu ĉi termino vd [9]. Sekve de ili Reiersøl proponis la nekonvinkan formon „ortogramo“, aperanta ekz-e en [10].
Rim.: Ni aldone rimarkigu, ke nekvadratan ortangulon oni foje nomas „oblongo“[11]. Pri ĉi tiu ekskluziviga sistemo de nomado vd rimarkon sub romboido.

ortangula

(p.p. plurlatero aŭ pluredro) Havanta ortan angulon: ortangula triangulo, trapezo.

plurangulo

(evitinde) plurlatero.

rektangulo

ortangulo.

triangulo

Trilatero. Ecoj de triangulo: skalena aŭ nesimetria, izocela aŭ simetria, egallatera aŭ regula, akutangula, obtuzangula, ortangula; specialaj rektoj rilataj al triangulo: alto, dusekcanto, mediano, mezortanto; specialaj lateroj: hipotenuzo, kateto; specialaj punktoj: vertico, centro, ortocentro, pezocentro.

specoj de trianguloj

triangula

1.

Havanta la formon de triangulo; rilata al triangulo: triangula placo.

2.

[16] (p.p. (n,n)-matrico) Kies ĉiuj elementoj situantaj sub ĝia diagonalo estas nulaj; alternative: kies ĉiuj elementoj situantaj super ĝia diagonalo estas nulaj: la determinanto de triangula matrico egalas al la produto de ties diagonalaj elementoj.

centra angulo

(rilate al cirklo ¹) Angulo, kies vertico koincidas kun la centro de la cirklo.

cirkonferenca angulo

(rilate al cirklo ¹) Angulo, kies vertico situas sur la cirklo: cirkonferenca angulo, detranĉanta duonon de la cirklo, estas streĉita.

anguloj en cirkloj

ebena angulo

angulo ^1.b.

paskala triangulo

Tabelo, prezentanta la nombrojn de kombinaĵoj de n po p, laŭ tia triangula tabelo de nombroj, ke la nombro K^p_n, situanta ĉe la intersekco de linio n kaj kolumno k, egalas al la sumo K^p-1_n-1 + K^p_n-1 de du nombroj de la antaŭa linio. Paskalo.
Rim.: Tiu ĉi tabelo estas konata de antaŭ Paskalo kaj ricevis aliajn nomojn, kiel „triangulo de Umar Ĥajjam“ aŭ „de Tartaglia“.

paskala triangulo

polusa angulo

(de punkto M en afina ebeno) Mezuro de la angulo inter la polusa akso kaj la duonrekto OM, kie O estas la origino: polusa angulo estas la dua koordinato en la polusa koordinatsistemo; la polusa angulo de punkto egalas al la argumento de ĝia bildo en la kompleksa ebeno.

solida angulo

Solido, naskita de ĉiuj duonrektoj kun komuna origino O, trairantaj ian parton de sfero kun centro en O: duedro, triedro, solido limata de duonkonusa surfaco estas solidaj anguloj.