Havi ideon pri iu aŭ io, scipovi distingi iun aŭ ion
disde
aliaj samspecaj aĵoj aŭ uloj:
la infanoj estas tiel saĝaj, ke ili povoscias legi,
antaŭ ol ili konas la literojn
[2];
la artikolo „la“ estas uzata tiam, kiam ni
parolas pri personoj aŭ objektoj konataj
[3];
la nunaj lingvoj posedas grandegan provizon
da pretaj jam vortoj internaciaj, kiuj estas konataj
al ĉiuj popoloj kaj faras trezoron por estonta lingvo
internacia
[4];
ĝi estis la konata amata voĉo
[5].
rekoni1
2.
Havi, el propra sperto, scion pri ies valoro, merito, karaktero;
socie aŭ intime interrilati kun iu:
ni reciproke nin konas, klarigon ne bezonas
[6];
oni lin konas kiel blankan lupon
(tre bone);
bone konu viajn ŝafojnZ;
mi konas lin proksimeZ,
intime;
koni (sekse rilati kun) virinonZ;
mi konis lin lakeo, antaŭ ol li fariĝis
financisto;
mi ne volas plu koni vin
(vi estas de nun fremda por mi).
3.
Havi pli-malpli kompletan kaj klaran ideon pri io aŭ iu:
koni bone la staton de la aferojZ;
mi konas miajn homojn
(mi scias ilian valoron)[7];
la literatura lingvo estas al vi videble konataZ;
mi ne konas lian nomon, tiun fakton;
la kompaso ne estis konata de antikvuloj;
en la vilaĝo neniu konas (aŭdis pri)
Esperanton;
mi konas mian nesciadon;
mi konas al li neniun malvirton;
koni ĵus aperintan libron, la homan koron, la mondon;
deziro leĝojn ne konasZ.
scii,
koncepti.
4.
Esti akirinta per sperto ideon pri io; esti spertinta ion:
koni urbon, metion;
kiu panon donas, malsaton ne konas
[8];
koni la amon, la ĵaluzon, la ekzilon;
li ne konas la laciĝon;
(figure)
se edzino ordonas, domo ordon ne konas
[9];
(figure)
ŝlosilo uzata ruston ne konas
[10];
(figure)
tiu industrio ne konas konkurencon kaj senlaborecon.
ĝui,
sperti,
suferi.
5.
(evitinde)
Havi sciencan kaj detalan ideon pri io:
koni la matematikon, historion, la klasikajn aŭtorojn.
Rim.:
Ĉi tiu senco estas evitinda aŭ eĉ tute erara.
Ĝin esprimas
scii,
scipovi.
En PIV2 ĝi simple malestas sub koni ― laŭ mi,
tute
prave.
[Sergio Pokrovskij]
Rim.:
Principe, oni konas individuon, kaj oni
scias priajn informojn:
Mi konas Petron. Mi scias, ke li estas edziĝinta.
Malfacilaĵo povas estiĝi se la objekto de kono
aŭ scio
estas mem traktebla kiel informo: ekz-e poezian verkon oni povas
kaj koni, kaj scii.
En tiaj okazoj „scii“ implicas komprenon kaj (aŭ)
kapablon uzi (scipovi); „koni“ indikas
kapablon apartigi kaj
(aŭ) nomi; do, scio koncernas esencon, dum kono koncernas
ekziston kaj individuecon.
Krome, oni konas ion per sia persona sperto, kaj oni scias
per informo, sciencaj aŭ intuiciaj konkludoj, studoj ktp:
mi bone konas ĉi tiun vojon
(ĉar mi multfoje iris tie),
sed
mi bone scias ĉi tiun vojon
(ĉar mi diligente sudis la mapon).
La celo de la scienco estas akiri sciojn, dum la konoj
estas la materialo de la vivosperto.
[Sergio Pokrovskij]
konato
Persono, kun kiu oni havas rilatojn:
li estas mia malnova konato.
konateco
Eco de io aŭ iu konata de pli malpli multaj:
lia konateco estas monda, universala;
fari konatecon kun iu
(interrilatiĝi kun);
konateco ne estas hereda
[11]famo,
renomo
konigi
Igi iun aŭ ion konata de iu aŭ de multaj:
mi konigos al vi mian advokaton;
konigi al iu la dokumentojnB;
lia sonora voĉo konigis lin en la tuta urbo;
li konigis la motivojn de sia decido;
konigi urbon al iu.
koniĝi
Iĝi konata de iu:
koniĝas majstro laŭ sia
laboroZ;
koniĝas birdo laŭ flugo kaj homo laŭ
ago[12];
dum niaj kongresoj, oni koniĝas kun tre multaj
samideanoj
ekkoni.
iĝ B. Rim. 2.
konado
Pli malpli kompleta kaj klara ideo kiun oni havas pri io aŭ
iu:
akiri konadon de DioZ.
ekkoni
(tr)
Iĝi konanta; distingi:
laŭ la frukto oni arbon ekkonas
[13];
eĉ knabon oni povas ekkoni laŭ liaj
farojZ;
valoron de objekto oni ekkonas post difektoZ;
oni ekkonas bovon per la vido kaj malsaĝulon per
lia
rido
[14];
ekkonu vin mem;
agi sen ekkono (trafe maltrafe).
ekkonteorio
Tiu parto de filozofio,
kiu studas la eblon, kondiĉojn kaj principojn de ekkono,
precipe
de
la scienca ekkono:
la homa kono ― laŭ Komenio ― estas interagado
de
spirita ena strukturo (ego cogitans) kaj de ties ideoj
kun la realeca strukturo: tio estas certe la plej
grava aserto ene de la komenia ekkonterio
[15].
interkonatiĝi,
interkoniĝi
(ntr)
Ekkoni unu la alian, interparoli por ekhavi ian familiarecon:
ankoraŭ ili ne havis okazon por interkonatiĝi
[16].
nekonato
1.
Iu nekonata:
kiam la aktoroj sinsekve diris siajn nomon, adreson kaj
profesion,
la enketestro kapjesis: ili ne estis nekonatoj por li
[17].
2.
[18](en ekvacio)
Ĉiu el la literoj, kiuj simbole signas la serĉatajn
solvojn:
ekvacio kun du nekonatoj x
kaj y;
eblas simpligi la ekvacion dividante ambaŭ ĝiajn
membrojn
per kvadrato de la nekonato.
rekoni
(tr)
1.
Trovi en io aŭ en iu konat(aĵ)on;
identigi1
individuon kun (ideo pri) onia konato:
mi rekonas lian skribon;
rekoni iun sub la maskoB;
ŝanĝi la tutan lingvon ĝis plena
nerekoneblecoZ.
2.
agnoski
ŝanĝojn oni povos fari en nia lingvo nur kiam ĝi
estos rekonata de la regnojZ.
rekonado
La ago rekoni.
rekono
Rekonado:
oni ne devas trooftigi la rekonojn en teatraĵo;
la algoritmoj de formorekono.