tradukoj: be bg br cs de en es fr hu nl pl pt ru sk tp tr vo

^*fal/i [1]

^*fali

1.

Malleviĝi, iri de supre malsupren pro la propra pezo: falas pluvo, la folioj; ne falas frukto malproksime de l' arbo (la idoj similas al la gepatroj) [2]; feliĉo vezike sin levas, sed baldaŭ falas kaj krevas [3]; la botelo falis el mia mano; (figure) la suno jam falas^Z (malleviĝas, subiras); (figure) la krepusko, la nokto falas^B (alvenas); (figure) lia rigardo falis sur min^Z (desupre); (figure) suna radio falis sur min^Z; (figure) lasi fali la manojn (perdi la kuraĝon) [4].

2.

(pri iuj objektoj) Etendiĝi malsupren; pendi ĝis iu malsupra nivelo: la sceneja kurteno falis (malleviĝis); falantaj haroj, vestoj (pendantaj malsupren); la robo falas ĝis la piedoj.

3.

Perdinte la ekvilibron fali ¹ kaj trafi la teron: promenante sur la strato, mi falis [5]; trafinte ŝtonon mi preskaŭ falis; se mi scius, kie mi falos, mi tien metus tapiŝon (estus utile koni la estontecon) [6]; la botelo falis el mia mano; fali svene; la muro falis (disfalis) [7]; fali en riveron, en kavaĵon, sur la genuoj; li falis sub la radojn de veturanta vagonaro [8]; eĉ plej ruza vulpo en kaptilon falas [9]; (figure) la popolo falas sub la ŝarĝo de la impostoj (ne povas elteni tian pezon).

4.

(figure) (sur iun, al iu) (pri malbonintenculo, okazaĵo, pezo) Neatendite ataki, trafi: fali sur iun kun glavo^Z; (figure) fali sur la kolon al iu^Z, fali al iu al la kolo^Z (sin amike ĵeti sur); profunda dormo falis sur Abramon [10]; la pesto falis sur Egipton [11]; mizero^Z, insulto^Z, malbeno, teruro falis sur lin^Z; sur lian verton falos lia krimo [12]; la elekto, loto falis sur lin; sur vin falas la ŝarĝo, tasko, devo zorgi pri tio; fali al ĉiu en la okulojn (esti evidenta): la pliboneco de Esperanto antaŭ Volapük falas al ĉiu en la okulojn ^Z.
Rim.: Ĉi tiu senco fontas el senco ¹ pro tio, ke falantaj objektoj estas minacoj por tiu, kiu troviĝas sub ili. ataki, bati, frapi, renkonti, ricevi, trafi

5.

(figure) Malkreski, foje ĝis malapero: la varmo, aerpremo, febro, prezoj falis (malpliiĝis); lia aroganteco falis antaŭ la juĝisto; lia tuta libertinismo falis antaŭ la vereco de l' fakto [13]; nova streĉigo de la momente falinta energio.
Rim.: Ĉi tiu senco fontas el senco ¹ pro tio, ke vidate de alte, falanta objekto malproksimiĝas kaj finfine malaperas.

6.

(figure) Ricevinte sortobaton perei: la ministraro falis (devis eksiĝi); multaj homoj falis (mortis) en la batalo; la roma imperio falis tre malrapide; la entrepreno, la movado, tiu teorio, modo falis (malsukcesis); ambaŭ gazetoj falis post unu jaro^Z; ĉiuj miaj esperoj falis.
Rim.: Ĉi tiu senco fontas el senco ³ pro tio, ke la falo povas esti fatala. fiaski, malprosperi, malsukcesi, perei

7.

(figure) (en ion) Trafi alian staton, ofte malpli favoran, el kiu malfacilas eliri: fali en kaptilon^Z, kaptitecon, mizeron, malesperon, danĝeron^Z, malfavoron^Z, timon ^Z, pekon^Z, malsanon, malfeliĉon [14]; refali en la rutinon, en la malmolan realecon; li ofte falis (enprofundiĝis) en mediton; fali en deklamadon (abrupte komenci kaj ne plu halti); fali en ies manojn: la tuta lando falis en la manojn (sub la potenco) de la malamikoj; kiel malalten mi falis!^Z; falinton ĉiu atakas [15]; ili falpuŝiĝos kaj falos [16].
Rim.: Ĉi tiu senco fontas el senco ³ pro tio, ke al perdo de ekvilibro kaj posta falo asociiĝas ideo pri risko rompiĝi aŭ ricevi vundon. Cetere la profundaĵo, en kiun oni falas, estas loko malagrabla, el kiu malfacilas eliri. abismo, degradi, dekadenci

falo

Ago fali: la libera falo de korpo; rajdi sur ĉevalo oni ne lernas sen falo [17]; post la falo oni fariĝas singarda [18]; alta muro, kies falo estos subita [19]; falo de potencialo (malaltiĝo); la falo de komunismo en Orienta Eŭropo; por ŝirmi [...] lian vivon kontraŭ falo sub glavon [20]; kiam altiĝas malvirtuloj, tiam multiĝas krimoj, sed virtuloj vidos ilian falon [21]; vestita kiel Evo antaŭ la falo^Z (la peko).

faleti^Z, duonfali, falŝanceliĝi^Z

Preskaŭ fali farinte mispaŝon: se iu iras dum la nokto, li faletas, ĉar en li ne estas la lumo [22]. Preskaŭa sinonimo: falpuŝiĝi.

faligi

1.

Renversi, igi falinta: faligi arbon, muron, infanon; unu hako kverkon ne faligas [23]; Esperanto faligas la lingvobarojn; la krizo faligis agrikulturon en malbonan situacion.

2.

Lasi fali: faligi ankron; senespere faligi la brakojn.

3.

Defaligi ion, pluvigi, ŝuti: faligi pomojn de arbo; faligi kuglojn sur la malamikojn.

faligilo

1.

falilo ¹ neniu metu en la vojo de sia frato faligilon aŭ ian ofendilon [24].

2.

(figure) falilo ²

falilo

1.

Kaŭzo de falo: antaŭ blindulo ne kuŝigu falilon [25].

2.

(figure) Kaŭzo de malhelpo, de malsukceso, de ruiniĝo: ne servu al iliaj dioj, ĉar tio estus falilo por vi [26].

akvofalo

Daŭra akvofluo, rapide falanta de altaĵo: amaso da sovaĝaj anasoj [...] ĉe la akvofalo leviĝis en la aeron [27]. falakvokaskadokatarakto

defali

1.

Fali de loko, kie oni pendas: la folioj^Z, fruktoj, haroj, dentoj defalas; montgrimpante ili defalis de deklivo;

2.

(figure) Fali ⁷ de tre favora situacio en malfavoran: defali de siaj esperoj, pretendoj; la prospereco de la regno multe defalis; la defalo de la romana imperio estis malrapida. poste vualo defalis de miaj okuloj [28]. degeneri, degradiĝi, dekadencisitelo.

3.

Malfideliĝi, apostatiĝi, malaniĝi, forlasi partion, deturniĝi de, ribeli kontraŭ: la Izraelidoj defalis de la Eternulo^Z; defali de la religio de siaj patroj^Z; Moab defalis de Izrael post la morto de Aĥab [29]; revenu, defalintaj infanoj! [30]; tiu popolo havas koron defaleman kaj neobeeman [31]. devojiĝi

defalaĵo

1.

Defalinta parto de io.

2.

Forĵetaĵo.

^*disfali

Diseriĝante ruiniĝi, perei: pro la tertremo multaj domoj disfalis; de guto post guto disfalas granito [32]; la kadavro jam disfalis en putraĵon; disfalo de societo, entrepreno, regno; ni devas eviti la disfalon de la lingvo en dialektojn^Z. argumento, diseriĝi

^*elfali

Fal i el la interno de io: dum ŝi parolis, elfalis el ŝia buŝo multego da diamantoj [33]; nuksoj venis, kiam dentoj elfalis [34]; se ĉe iu elfalis la haroj sur la kapo [...] [35]; Aĥazja elfalis tra la krado de sia supra ĉambro en Samario, kaj malsaniĝis [36]; antaŭ ol venis al ŝi la akuŝiĝaj suferoj, ŝi elfaligis filon [37]; mi elfaligos viajn sagojn el via dekstra mano [38].

^*enfali

1.

Fali en ion profundan; penetri falante: enfali en kavaĵon, truon, riveron; sablero enfalis en mian okulon [39].

2.

(figure) Fali ⁷: lupo kaptas, sed li ankaŭ enfalas [40]; enfali en malsanon^Z, danĝeron, mizeron^Z, malesperon^Z, deklamadon^Z.

3.

Rapide sin ĵeti en ion: la knaboj tumulte enfalis en la salonon. entrepreni, invadi.

4.

(pri surfaco de io) Kaviĝi pro manko de subteno: enfalinta brusto^B; ŝiaj nigraj, belaj, iom enfalintaj okuloj [41].

enfalejo

enfalilo

enfalilo^Z

Kaptilo konsistanta el kaŝita fosaĵo, en kiun iu enfalos. enfalejo, enfalujo

enfalujo^Z

enfalilo

falpuŝiĝi

Renkonti obstaklon per la piedo kaj tial perdi la ekvilibron; (metafore) peki: sur la manoj ili vin portos, por ke vi ne falpuŝiĝu sur ŝtono per via piedo [42]; la vojo de malpiuloj estas kiel mallumo: ili ne scias, je kio ili falpuŝiĝos [43]; se iu ne falpuŝiĝas parole, tiu estas perfekta homo, kapabla bridi ankaŭ la tutan korpon [44]; mi metos antaŭ ĉi tiu popolo falpuŝilon, kaj sur ĝi falpuŝiĝos kune patroj kaj filoj [45]; ŝtono de falpuŝiĝo [46]. Preskaŭa sinonimo: faleti.

forfali

Fali kaj malaperi, fali kaj perei: la esperojn de mia vivo mi vidis forfali en la abismon^Z; mi pensis pri tiuj miloj da kadavroj forfalintaj sur la batalkampo.

rulfali

Ruliĝi laŭ deklivo malsupren: la sono de rulfalanta ŝtono [47].

subfali

1.

Fleksiĝi, malleviĝi sub io tro peza: la branĉoj subfalis sub la neĝo.

2.

(figure) Ne kapabli kontraŭstari al, cedi al, esti subpremita, venkita de: li subfalis sub la malfeliĉo; mi ne subfalis al la malbona sorto^Z.

superfali

surfali teruro superfalos lin kiel akvo [48]; dum la bovoj estis plugantaj [...] superfalis ilin la Ŝebaanoj, kaj forprenis ilin [49].

surfali

Subite ataki: ni atakos lin, en kiu ajn loko li troviĝos, kaj ni surfalos sur lin, kiel falas la roso sur la teron [50]. sturmi

piedbare faligi

Faligi iun ŝovante sian piedon antaŭ lian paŝon: tio ne okazis honeste. Li piedbare faligis vin [51].

      PIV1 havas ekzemplon samtipan „la ŝtrumpoj ~as
      ĝis la kalkanoj“, kiun la nuna difino ne kovras.
      Cxu tia uzo vere ekzistas? [MB]
    

    „Forĵetaĵo“ ankoraŭ ne estas
    difinita. Pola Radio sisteme uzas
    „forfalaĵo“ por ĉi tiu senco.
    [MB]