tradukoj: be bg br cs de el en es fr he hu it kek kk lat nl pl pt ru sk sv tr zh

^*vort/o [1]

^*vorto

1.

Areto da parolsonoj havanta difinitan signifon kaj difinitan gramatikan uzon en homa lingvo: simpla, kunmetita, dubsenca vorto; uzi la ĝustan, konvenan vorton; la bildoj elvokitaj de la vortoj; vortordo.

a)

rigardata kiel formo, kontraste al la ideo: oni ne devas diskuti pri vortoj, sed peni ilin kompreni; faroj estas fruktoj, sed vortoj estas nur folioj; kion vi legas mia princo? vortojn, vortojn, vortojn ^Z!

b)

rigardata kiel eldiro unu- aŭ plurvorta: pli bone estas vorto afabla ol kuko agrabla^Z; de vorto ĝentila ne doloras la lango [2]; atentu miajn vortojn; Klinu vian orelon al miaj paroloj [3]; vorton malveran virtulo malamas [4]; kiu ŝparas siajn vortojn, tiu estas prudenta [5]; per unu vorto^Z, per malmultaj vortoj (resume) ^Z; diri la limvorton (ne cedi en disputo) ^Z; lasi al iu la lastan vorton (la finan decidon) ^Z; ne venis ankoraŭ la tempo diri la lastan vorton pri tiuj dubaj formoj ^Z; saĝa kapo duonvorton (duone esprimitan penson) komprenas [6]. diro, parolo ⁴

parolo ⁶, termino

2.

Buŝa promeso: teni, plenumi sian vorton^Z; vorto donita estas kiel leĝo [7]; estu la sinjoro de via vorto^Z; je mia vorto^Z(mi certigas pri tio).

3.

Negranda grupo da kune traktataj bitoj aŭ signoj: tiu komputilo operacias per 32-bitaj vortoj; por tiu redaktila komando ĉiu interspaceta signogrupo estas vorto.

Vorto

La eterna saĝo de Dio, enkarniĝinta en Jesuo: en la komenco estis la Vorto, kaj la Vorto estis kun Dio, kaj la Vorto estis Dio [8]; la Vorto fariĝis karno [9].

vorta

1.

Konsistanta el vortoj: vorta ludo (spritaĵo).

2.

Buŝa, konsistanta nur el vortoj; neefektiva: senvaloraj vortaj promesoj^Z ŝajna, papera.

^*vortaro

Orda kolekto da vortoj de lingvo aŭ fako kun difinoj, tradukoj aŭ aliaj lingvaj informoj: la „Fundamento de Esperanto“ tute ne devas esti rigardata kiel la plej bona lernolibro kaj vortaro de Esperanto [10]. leksikono

vortaristo

Lingvisto studanta sencon kaj difinon de la vortoj, kompilanta vortarojn: oni ne povas juĝi lingvon laŭ la vortaristoj [11]

vortero

Parto de vorto, precipe senchava parto: por montri la konsistigajn vorterojn, en la skribo oni povas kunigi ilin per streketo: sport-klubo [12].

vortigi, envortigi

Esprimi per vortoj: kiam Johano en iu vespero sidis hejme kune kun Eriko, li komencis vortigi siajn sentojn al la frato [13]; nevortigita kondiĉo; tamen ŝi ne envortigis siajn pensojn [14].

a-vorto

adjektivo jen kion signifas la a-vorto ortodoksa: Konforma al la tradicia doktrino [15].

alivorte

Redirante la samon per aliaj vortoj, aŭ el alia vidpunkto: tion postulas lia antaŭe alprenita sinteno, alivorte antaŭjuĝo [16]. nome ², tio estas

arvorto

Substantivo tia, ke ĝia formo ununombra indikas aron da personoj aŭ da similaj objektoj samspecaj, prezentatan kiel unu tuto: „popolo“, „foliaro“, „herbo“, „armeo“ estas arvortoj.

e-vorto

adverbo e-vorto povas roli kiel komplemento de verbo [17].

evitvorto

eŭfemismo

fakvorto

Vorto aŭ esprimo uzata kun difinita senco en iu scienco, arto, metio, fako...: „Fakvortoj en Esperanto“ [18].

kapvorto

Vorto, kiun priskribas aŭ komentas artikolo de vortaro aŭ enciklopedio: la kapvortoj estas ordigitaj sen konsidero al la finaĵoj [19].

laŭvorte

Konforme al antaŭe diritaj vortoj, sen modifo, kun nur minimuma interpreto: laŭvorte tradukite [20].

o-vorto

substantivo infinitivo rolas en Esperanto kiel o-vorto [21].

pasvorto

Sekreta vorto interkonsentita ene de limigita grupo kaj servanta kiel rekonilo, por pruvi onian rajton trapasi, eniri, ricevi servon ktp.

pruntvorto

Vorto prenita el alia lingvo, eventuale skribe aŭ elparole adaptita: parolado de Filipinanoj havas multajn pruntvortojn el la Hispana kaj la Angla [22].

senvorte

Sen paroloj, silente, ne donante atendatan respondon: li senvorte obeis [23].

unuvorte

Dirite per unu aŭ malmultaj vortoj, koncize, resume: la ĉefa militestro havas nek patron, nek infanon, unuvorte li havas neniun, nur sian armeon kaj la malamikon [24].

vortodivido [25]

Dispartigo de vorto inter la fino de unu teksta linio kaj la komenco de la tujsekva linio, precipe en okazo kiam en la unua linio ne eblas loki la vican vorton, kvankam tie ja restas iom da spaco; streketo post la unua parto fine de la unua linio indikas, ke la vorto estas daŭrigota en la sekva linio: nesufiĉe profesia enpaĝigo ĝenas plurloke, ankaŭ per mallertaj vortodividoj [26].

vortfarado

Konstruado de vortoj per kunmeto de vorteroj afiksaj aŭ radikaj – derivado, vortkunmeto, fleksio ¹ – eventuale kun ŝanĝoj en la vortelementoj laŭ la reguloj de koncerna lingvo: tiuj ĉi naturaj vortfaraj oportunaĵoj, kiujn la lingvo Esperanto havas [27]; la principo de neceso kaj sufiĉo laŭ René de Saussure estas oficiale akceptita de la Akademio kiel „la logika bazo de la vortfarado en Esperanto“ [28].

vortformo

Vorto prenita en iu gramatika formo: „tabloj“ kaj „tablon“ estas du vortformoj de unu sama vorto. fleksii

vortkunmeto

Konstruado de vortoj per kunmeto de radikaloj: post tiu transpreno, nek la metron de „Sinjoro Tadeo“, nek la vortkunmetojn de adjektivo plus substantivo nia lingvanaro akceptas kiel normalaĵojn [29].

vortoprovizo, vortprovizo

Ĉiom da vortoj de lingvo¹ nacia, de regiona dialekto, de profesia fako, de lerneja kurso ktp: dank' al ili (la afiksoj de Esperanto) koreoj tre facile konkeras la vortoprovizon de Esperanto [30]; antaŭ ilia efektivigo ... la ellaboro de konsekvenca vortoprovizo ne estas ebla [31].