tradukoj: be br de en es fr hu nl pl pt ru

^*mezur/i

^*mezuri

1.

Taksi kaj difini grandecon, kvanton, gradon de io, komparante ĝin kun samspeca grando, kvanto, grado, elektita kiel unuo: mezuri drapon^Z, kampon^Z, altecon de monto, la longon kaj la larĝon^Z, rapidecon de ŝipo; dek fojojn mezuru, unu fojon detranĉu [1]; Jakob estas Lia hereda mezuritaĵo (tio, kion oni mezuris por dividi inter la heredantoj) [2]; [li] paŝmezuradis tra la ejo [3].
Rim.: La objekto de la verbo povas montri la aĵon, kies eco estas taksota, aŭ la taksotan econ, sed ne la valoron trovitan per tia taksado.

2.

(figure) Taksi: mezuri la konsekvencojn de io; mezuri laŭ sia metro (neobjektive taksi) [4]; vera plezuro ne mezuriĝas laŭ la elspezo [5]; la inspektoro ŝin rigardmezuris [6].

mezuro

1.

Ago mezuri: ne faru maljustaĵon en la juĝo, en la mezuro, en la peso, en la amplekso [7]; via mezuro estas nur proksimuma.

2.

Mezurita valoro de iu grando: havi mezuron je: 170 centimetroj, tri hektaroj, cent mil paskaloj...; la ĉambretoj havis la saman mezuron^Z; la mezuroj de iu (ties korpaj mezuroj); egalmezura paŝado, spirado.

3.

La kvanto enhavata en iu mezurilo: tri mezuroj da hordeo^Z; li faris ĉirkaŭ la altaro foson, havantan la amplekson de du grenmezuroj [8].

4.

(figure) Amplekso, grado, intenseco de io nemateria; ĝusta amplekso aplikinda en donitaj cirkonstancoj; modereco, mezurateco: tra vitro de teruro pligrandiĝas la mezuro (la intenseco de impreso pri danĝero) [9]; verko skribita en bona Esperanto antaŭ 25 jaroj en plena mezuro (komplete, plengrade) konservas sian bonecon ankaŭ nun^Z; en granda mezuro (plejparte); labori laŭ la mezuro de siaj fortoj (tiom, kiom ili ebligas); en ĉio oni devas observi la ĝustan mezuron^Z; memori pri mezuro (taŭga intenseco) en laboro kaj plezuro [10]; petolado sen mezuro (senbrida) ne kondukas al plezuro [11]; donu al krudulo plezuron, li ne scios mezuron [12]; ni fieros ne pretermezure [13].

5.

Baza unuo de takta muziko, la distanco inter du ĉefpulsoj. takto

6.

Kvanto de silaboj aŭ de piedoj en unu verso.

7.

[14] (super σ-algebro A) Tia bildigo μ de A al la aro de reeloj, ke la bildo per ĝi de kunaĵo de numerebla disa familio el elementoj de la σ-algebro egalas la sumon de la iliaj bildoj; simb. μ(∪ P_i) = ∑μ(P_i): la bildo de la malplena aro per mezuro estas 0; nulmezura subaro (apartenanta al la σ-algebro kaj kies mezuro estas 0). diraka mezuro, lebega mezuro.

mezurado

Ago daŭre aŭ ripete mezuri, mezuri plurajn dimensiojn de la sama objekto: li finis la mezuradon de la interna domo [15]; mezurado de tereno, bieno.

mezurebla

1.

Tia, ke eblas ĝin mezuri: la nombro de la Izraelidoj estos kiel la sablo ĉe la maro, ne mezurebla kaj ne kalkulebla [16].

2.

[17] (p.p. bildigo f de aro E al aro F, provizitaj per respektivaj σ-algebroj A kaj B) Tia, ke la inversa bildo per f de ĉiu elemento de B apartenas al A: se la σ-algebroj estas borelaj, ĉiu kontinua bildigo estas ankaŭ mezurebla.

mezurilo

Difinita objekto, per kiu oni mezuras: mia kunparolanto havis mezurilon, oran vergon, por mezuri la urbon kaj ĝiajn pordegojn kaj ĝian muron [18]; ĝusta pesilo, ĝusta ŝutmezurilo, kaj ĝusta verŝmezurilo estu ĉe vi [19]; oni metas [la brulantan lampon] ne en kaŝejon, nek sub grenmezurilon, sed sur la lampingon [20]; (evitinde) ŝi tenis [la ŝalon], kaj li enmezuris en ĝin ses mezurilojn (t.e. mezurojn) da hordeo [21]; (figure) ĉiu mezuras alian per sia mezurilo (arbitre, nur laŭ propra plaĉo) [22]; (figure) mezuri ĉion per la mezurilo de la modo^Z.

mezurateco^Z

Modereco, konvena mezuro: li ĉiam gardas la mezuratecon.

almezuri

Fari mezuradon por alĝustigi ion: almezuri veston al iu^Z.

angulmezurilo

Duondisko kun gradigita cirkonferenco, servanta por mezuri angulojn.

ĉirkaŭmezuro

Mezuro de la ĉirkaŭo.

kunmezurebla

(p.p. du nombroj) Kies kvociento estas racionala: la pitagoranoj pruvis, ke la diagonalo de kvadrato estas nekunmezurebla kun ĝia latero. komunona.
Rim.: Tiu ĉi termino estas paŭsaĵo de la respondaj nacilingvaj terminoj kaj referencas al la historio: oni tiam demandis sin, ĉu du samdimensiaj grandoj estas mezureblaj per entjeraj nombroj de la sama mezurunuo.

laŭmezura

Konforma al ies mezuroj ², al la konvena mezuro ⁴: laŭmezura vesto (farita per aparta alĝustigo al iu persono); akvon trinku laŭmezure, po sesono de hino trinku de tempo al tempo [26]; [la konstruaĵo] estis farita el multekostaj ŝtonoj, ĉirkaŭhakitaj laŭmezure, segitaj per segilo [27]; laŭmezure kiel vi pagos, vi estos honorata [28]; mi vicigis ilin ĉiujn sur unu flanko, kaj pasigis ilin poste al la alia flanko unu post la alia laŭmezure, kiel [la fraŭlinoj] estis lotintaj [29].

senmezura, supermezura

Eksterordinare granda, tro granda: amo supermezura ne estas plezura [30]; kiam li repudiis sian edzinon, li komencis drinki senmezure [31].

diraka mezuro

(rilate punkton a) Mezuro, kiu ĵetas la elementon P de la σ-algebro al 1, se a∈P, kaj al 0 aliokaze. Dirako.

lebega mezuro

(super la borela σ-algebro super la aro de reeloj) Mezuro, difinita per tio, ke sur intervalo ]a,b[ ĝi alprenas la valoron (b-a). Lebego.

    Estas pliaj interesaj ekz-oj de ~ilo en la Biblio :
    ~poto, ~stango, ~sxnuro, ~vazo. [MB]