tradukoj: ca de en es fr nl pt ru

^*instig/i

^*instigi

Per ekscitoj kaj admonoj kaŭzi ian agon:

a)

(iun al ago; iun fari ion; iun, ke iu faru ion) Foje per morala aŭ fizika premado, influi iun tiamaniere, ke li faru ian agon aŭ alprenu ian animstaton: instigi iun al batalo, ribelo, kontraŭstaro, pacienco; instigi al amo kaj bonaj faroj [1]; Ramzes instigis la soldatojn al rapida marŝo [2]; ŝi instigis lin peti de ŝia patro kampon [3]; miaj amikoj instigis min aniĝi al la asocio; la nuba vetero instigis min kunpreni la pluvombrelon; instigis lin iri natura scivolemo [4]; Adaha instigis la beston kuri pli kaj pli rapide [5]; instigu la ĉefkapitanon, ke li konduku [Paŭlon] al vi [6]; la ĉefpastroj instigis la homamason, ke prefere [Pilato] liberigu al ili Barabason [7]; la instiginto (de komploto) [8].

b)

(agon, animstaton) Instigi ^1.a iun al tio: instigi ribelon, strikon, interpaciĝon, ies diligenton; [ili] instigis persekutadon kontraŭ Paŭlo kaj Barnabas [9]; [la desegno] ravis la okulon, instigis la imagon, inklinigis la penson al komparado kaj divenado [10]; nur interesaj libroj instigas la legemon kaj la aĉetemon.

c)

(iun kontraŭ iu(n)) Instigi ^1.a la unuan malutili al la dua: mia filo instigis mian sklavon kontraŭ mi, por fari insidon [11]; jen Mi instigos kontraŭ vin viajn amistojn [12]; ŝovinistoj instigas homon kontraŭ homo [13].

admoni, decidigi, impulsi, inciti, inspiri, influi, inklinigi, inviti, konsili, kuraĝigi, peli, persvadi, puŝi, premi, stimuli, sugesti, suflori, tenti, urĝi
Rim.: Kiel montras la ekzemploj, la subjekto kutime estas persono, kiu influas per diversaj premoj, ofte ne menciitaj, sed povas esti ankaŭ alia ekstera cirkonstanco, kiu influas pere de la konscio de la instigato, ( vetero, libro... ), aŭ esti la animmovo mem de la instigato ( scivolemo, deziro, prudento... ). La objekto de la verbo montras kutime al persono, besto aŭ alia afero personigebla ( animo, koro... ), aŭ al la celata ago mem (ĉi-okaze la instigato ne estas menciita).
Rim.: Ĉiuj supre referencitaj terminoj deriviĝas de la nocio influi. La nuanco inter ili kuŝas ĉefe en la celo de la influo (neniu subkomprenita celo, ekmoviĝo, ekago, daŭrigo de ago, agoj nur bonaj aŭ ĉiaj, ktp) kaj en la rimedoj de la influo (paroloj pli-malpli mildaj, premoj moralaj aŭ fizikaj, eksteraj al la influato aŭ internaj, ktp). En longa rimarko sub artikolo instig la aŭtoroj de [14] provis sistemigi kelkajn el ĉi tiuj nuancoj, sed la sencelasteco de la koncernaj terminoj estas sufiĉe granda, ke en multaj okazoj eblas uzi indiferente unu aŭ la alian. Ni do resendas la leganton al ĉiu aparta artikolo por pli da detaloj.

instigo

Ago instigi: estas feliĉo [...] havi jam en la sango la instigon progresadi en ĉio brava [15]; sub instigo de la instinkto de memkonservo ŝi kuris for de la homoj [16]; Amtelaj iris viziti Zalmunan laŭ instigo de sia servistino Nupta [17].

instigilo

Ĉio, kio instigas: [ilia arĝento kaj ilia oro] estis instigilo por iliaj malbonagoj [18]; la aniĝo al SAT povos esti instigilo [lerni la lingvon] [19].

malinstigi

Instigi ne fari, instigi al la malo: tio ne malinstigis ŝin fariĝi amikino de la plej humila persono en la regno [20]; malinstigi la ribelulojn antaŭeniri [21]. instigi;deadmoni, dekonsili, malkonsili.

subinstigi

Nerekte, alude, sekrete aŭ trompe instigi: ili subinstigis virojn, kiuj diris: Ni aŭdis lin paroli blasfemajn vortojn [22]; Li Hongzhi [...] subinstigis la ekzercantojn [de Falungong] iri al Pekino, iri al la centralo, al la Ŝtata Konsilantaro [23]; la Nigra Spirito-kato ĉiam avidis la floron kaj subinstigis, ke Dalan ŝajnigu sin Xiaolan kaj ŝtelu la floron [24]; li permesis al si [...] sendi al la arestito ian subinstigan rigardon [25].

pensinstiga

Kiu instigas al plua, propra pensado: la lastaj tri paĝoj estas por mi la plej pensinstigaj [26].

    Indus precizigi la difinon. Al tio ne multe helpas la latina originalo
    de la biblia citaĵo, kiu uzas la ege multsencan submitto (sendi sekrete,
    korupti), tradukitan francen per "soudoyer" (subaĉete agigi). La ĉinaj
    ekzemploj sugestas pli-malpli trompan instigon al malbona ago. En 
    la ekzemplo el MkM la prokuratoro volas instigi la arestiton ne 
    diri la tutan veron, tiel ke li povos deklari lin senkulpa.
    [MB]