tradukoj: be de en es fr hu nl pl pt ru

^*lig/i [1]

^*ligi

1.

Fiksi, ĉirkaŭvolvi per ŝnuro, ĉeno aŭ alia rimedo, malhelpante liberan movon aŭ disiĝon: ligi sovaĝan beston, frenezulon, hundon per ĉeno; ligi vergojn, bukedon, faskon; ligi keston, pakaĵon; ligi rompitan membron, arterion; ligi medalon ĉe la kolo. kateni, nodi, interplekti, kroĉi, alĉenigi, alglui, alteni, najli.

2.

(figure) Limigi ies liberan agadon, ekz-e kreante al li moralajn devojn: ligi la okulojn de iu^Z, ĉies intereson; tio ĉi tute senbezone ligus nin^Z (kreus maloportunajn devigojn); ne nomu min plu majstro, ĉar per tiu morale tro liganta nomo ni malliberigas nian aferon^Z; ligi la okulojn al la tero (fikse rigardi altere); multaj memoraĵoj estas ligitaj al tiu loko.

3.

Kunigi plurajn aferojn per ia rilato de sinsekvo aŭ kaŭzeco: parolante ligi la silabojn; ligi propoziciojn per konjunkcioj; ligi la ideojn; ligi literojn en skribo; ligi utilecon kun agrableco, praktikan spiriton kun idealismo; en la unuaj jaroj la akiro de ĉiu nova esperantisto estis ligita kun senfina laborado kaj oferado^Z; lia morto estas sendube ligita kun tiuj grandaj laboroj kaj malagrablaĵoj^Z; esperantismo estas forte ligita kun ia interna ideo^Z; ĉion, kion Zamenhof diras aŭ faras, oni ligas kun Esperanto^Z; malvasta ligiteco ekzistas inter ambaŭ demandoj^Z; pli granda pago devas esti ligita kun pli grandaj rajtoj^Z; la interligiteco de ambaŭ aferoj^Z.

4.

Kunigi plurajn personojn per amikaj aŭ samcelaj rilatoj: amikoj, kiujn ligas la sama ideo, la samaj aspiroj kaj esperoj^Z; sin ligi kun iu edziĝe, amike, per amikeco; ligi amikajn rilatojn kun iu^Z; ni deziras krei ligantan ponton inter la gentoj^Z; ligi du regnojn per kontrakto.

5.

Ebligi komunikiĝon inter pluraj lokoj: ligi du landojn per fervojo, per ponto.

ligo

1.

Tio, kio ligas ², ³ aŭ ⁴; la stato de aferoj aŭ personoj tiamaniere ligitaj: nur vi per sorĉa ligo min katenis^Z; multaj el la Judoj estis en ĵura ligo kun li [2].

2.

La tuto de la personoj ligitaj por komuna celo: la Ligo de Nacioj; Flandra Esperanto-Ligo; ligo kontraŭ milito; starigi maristan ligon.

3.

La forto, kiu ligas atomojn ene de molekulo; la maniero, laŭ kiu tiuj atomoj ligiĝas.

ligilo

Ĉio, kio servas por ligi¹, aŭ figursence por malhelpi ligi²: leda, pajla ligilo; kiu donis liberecon al la sovaĝa azeno, kaj kiu malligis ĝiajn ligilojn? [3]; (figure) Mi pasigos vin sub vergo kaj venigos vin en la ligilojn de la interligo [4]; (figure) la ligilo de la edzeco, de la amikeco; (figure) estas danĝere ŝiri ĉiun ligilon kun la pasintaĵo.

a)

Rimedo por konekti elementojn en datumstrukturo (ligillisto, hiperteksto), aŭ komandojn aŭ subprogramojn: rekta ligilo (en Unikso, doserujano indikanta la saman indeksnodon)); simbola ligilo

b)

En logiko (propozicia kalkulo), simbolo kiu servas por fari unu novan propozicion^2.a el unu aŭ pluraj donitaj: ne, kaj, aŭ, se...tiam estas tipaj logikaj ligiloj. semantike al ĉiu logika ligilo respondas logika funkcio (aŭ, alivorte, logika operacio).
Rim.: Memtrudiĝanta analogio estas kompari logikajn ligilojn kun la gramatikaj konjunkcioj; bedaŭrinde, la internacia terminaro matematika rompas la propozician metaforon, kaj tute konfuze atribuas al la vorto „konjunkcio“ specialan sencon de kajo. [Sergio Pokrovskij]

Rim.: En ĝia figura senco „ligilo“ estas ofte anstataŭata de „ligo“. Oni tamen ĝin uzas por emfazi la forton de la malhelpo, kiun ĝi estigas.

alligi

1.

Fiksi ion ligante al io: alligi boaton al bordo.

2.

Kunigi du aferojn per intima rilato: alligi multe da graveco al io^Z (rigardi kiel tre gravan); alligi signifon al sono.

3.

Kunigi du personojn per forta sento: servisto alligita al la mastro; alligiteco al familio. sindonemo, fideleco.

ĉirkaŭligi

Ĉirkaŭvolvi ion per ligilo: ĉirkaŭligi membron per bandaĝo, bandaĝon ĉirkaŭ membro; elstariĝas ia figuro [... kun] ŝveliĝinta lipo kaj ĉirkaŭligita vango [5]; skarlata silka tuko ĉirkaŭligis liajn korvokolorajn harojn [6]; (evitinde) ĉu virgulino forgesas sian ornamon, aŭ fianĉino sian ĉirkaŭligon? (ĉirkaŭligantan aĵon, ekz-e zonon) [7].

interligo

1.

Reciproka rilato de diversaj aferoj: li parolas sen senco kaj sen interligo [8].

2.

Kontrakto inter Dio kaj lia popolo, en kiu Dio faras promesojn kaj postulas certan konduton de la popolo: kaj Mi starigos Mian interligon inter Mi kaj vi kaj via idaro post vi en iliaj generacioj, eternan interligon, ke Mi estos Dio por vi kaj por via idaro post vi [9]. testamento

kunligi

Kunigi ligante: (figure) kunligi du malfortojn por kontraŭstari al forto.

kunligo

1.

Ago kunligi.

2.

[10] Operacio, kiu ĵetas du objektojn al ilia kunligaĵo ²; la kunligaĵo mem: la kunligo de bildigoj ne estas komuteca.

kunligaĵo

1.

Io kunligita.

2.

a)

[11] (de du rilatoj R⊂E×F kaj S⊂F×G) Rilato T⊂E×G, konsistanta el ĉiuj tiaj elementoj (a,c), ke ekzistas almenaŭ unu tia elemento b∈F, ke (a,b)∈R kaj (b,c)∈S: la kunligaĵon de rilatoj R kaj S oni signas per S◦R (legu so post ro); la kunligaĵo de rilato R kun idento-rilato egalas al R (R◦id_E = id_F◦R = R); la kunligaĵo de du bildigoj mem estas bildigo; la kunligaĵo de bildigo kun ĝia inverso egalas al idento-rilato (f◦f^-1 = id_F).

b)

(de du tiaj vojoj φ kaj ψ, ke la fina punkto de φ egalas al la komenca de ψ) Tia vojo ω, ke ω(t) = φ(2t) por ajna t ≤ ½, kaj ω(t) = ψ(2t-1) por ajna t > ½.

lige kun

En ia rilato kun, okaze de, interdepende kun: la jubilea simbolo (Esperanto-melono) estas alternativa simbolo por Esperanto kreita lige kun ĝia centjariĝo en 1987 [12].

malligi

Liberigi el ligiloj: malligiĝi de partio.

ligverbo

Verbo kies propra leksika valoro estas tre abstrakta aŭ eĉ nenia, kaj kiu servas precipe kiel gramatikilo liganta la subjekton kun predikativo: la verbo „esti“ servas kiel la ĉefa ligverbo en Esperanto; ankaŭ „iĝi“, „resti“, „ŝajni“ ktp povas aperi en la funkcio de ligverbo.