tradukoj: bg cs de en es fr hu it nl pl pt ru sv

operaci/o ¹

operacio

1.

Meĥanika ĥirurgia procedo, farata per manoj kaj per instrumentoj, por modifi la staton de organo, aŭ por fortranĉi malsanan nekuraceblan parton de korpo.

2.

Aro da rimedoj, kiujn oni kombinas por akiri profitojn: komercaj, financaj^B, borsaj operacioj.

3.

Movoj de trupoj destinitaj por sukcesigi atakon aŭ defendon.

4.

a)

[1] Kalkulo, plenumata super konataj kvantoj por eltrovi unu aŭ plurajn kvantojn nekonatajn: la kvar bazaj operacioj aritmetikaj estas adicio, subtraho, multipliko kaj divido.

b)

[2] (en aro E) Bildigo de E×E al E: la aritmetika adicio estas operacio, kiu al ĉiu duopo de entjeroj asocias la sumon de ties termoj; la kunligo de internaj rilatoj estas operacio. Apartaj ecoj de operacio: asocieca, komuteca, distribueca; elementoj kun aparta konduto rilate al la operacio: neŭtra elemento, neŭtriganto; strukturoj: algebra strukturo.
Rim.: Tiu ĉi difino estas formaligo kaj plivastigo de la kutima nocio „aritmetika operacio“. Por tion ĉi respeguli, la bildon de paro (x,y) per operacio T oni prefere signas per xTy anstataŭ T(x,y) kaj oni ĝin nomas „rezulto de la operacio“. La operacion mem oni ofte signas adicie: x+y , multiplike: x×y, x∙y, xy aŭ per ajna taŭga signo x†y, x♦y, x*y... La nocio operacio estas vastigebla ankaŭ al bildigoj, kies fonto-aro estas kartezia produto de pli ol du identaj aroj. Oni tiam parolas pri „triargumenta“, „kvarargumenta“ aŭ ĝenerale „n-argumenta operacio“.

5.

Ago plenumata de unuopa komputila komando. la komputilo plenumas po 700 miliardoj da glitpunktaj operacioj sekunde.

6.

Tasko kiun unu aŭ pluraj laboristoj aŭ oficistoj plenumas sur unu laborloko kiel parton de fabrikada procezo, de funkciado de ofico ktp: munta operacio; banka, poŝta operacio transakcio .

operacii

1.

(tr)
Fari ĥirurgian operacion: oni operaciis mian fraton pri apendicito.

2.

(ntr)
Funkcii, manipuli plenumante operaciojn: la programo operacias per longaj reeloj, operacii per algebraj kvantoj.

3.

(ntr)
(fakula ĵargono) Diri, ke aro R operacias super aro E, signifas, ke ekzistas iu ekstera operacio ¹ de R super E, pri kiu oni fokusiĝas: la ringo, kiu operacias super modulo; la vektora spaco, kiu operacias super afina spaco. Simila metaforo validas ankaŭ por la elementoj de R, kiam oni parolas pri ilia ekstera operacio ² super E: ĉiu vektoro operacias enjekcie super afina spaco.

operaciato

1.

Paciento sur la operacia tablo.

2.

(evitinde) [3] Argumento de operacio.
Rim.: Tiu formo devenas analogie de „dividato“, „adiciato“ ks, kaj respegulas similajn formojn en naciaj lingvoj, sed ĝenas la fakto, ke neniu verba senco pravigas tiun pasivan formon. Ja „operacii“ havas alian sencon, cetere netransitivan. Ŝajnas do, ke „argumento“ sufiĉas.

operaciejo

Loko (salono, ĉambro) ekipita kaj destinita por operaciado.

operaciumo [4]

Programaro organizanta la funkciadon de komputilo, sendependa de la aplikaj programoj sed necesa por ilia rulado. Operaciumo administras la aparatajn disponaĵojn de komputilo, aranĝas interagon de la programaj procezoj (taskoj) kun la aparataro, aliaj procezoj kaj kun la uzantoj. Operaciumo zorgas pri memoradministrado, eneligoj, dosieradministrado, vicigo de taskoj kaj mendoj, datumprotekto, kontado, prilaboro de la ordonoj de la laboradministra lingvo. Iam ankaŭ aliajn servoprogramojn (utilaĵojn) kaj tradukilojn oni rigardas parto de operaciumo. La normo IEEE 1003.1 difinas Uniksecan operaciuman interfacon; la ŝelo estas interpretilo transmetanta operaciumajn komandojn al la operaciumkerno sistema programaro
Rim.: Alia uzata termino estas mastruma sistemo. Verdire, „mastrumado“ estas nur unu el la multaj funkcioj de operaciumo, kaj ne la plej grava funkcio (la celatan sencon pli trafe esprimus „administra sistemo“). Trovi vorto(j)n kiu(j) precize priskribus la tutan nocion estas afero malfacila aŭ malebla; tial aperis la formo „operaciumo“, kiu utiligas la pli internacian parton de la termino kaj havas la avantaĝon de unuvorteco. Nur la vivo povas decidi, kiu formo venkos.

operaciesploro

Matematika fako studanta metodojn por prepari decidojn per matematika priskribo de la esencaj faktoroj rolantaj en malsimplaj sistemoj el diversaj terenoj de la homa agado (militaj, ekonomiaj, industriaj).

interna operacio[5], ena operacio

Operacio ^4.b (kontraste al ekstera operacio).

ekstera operacio

1.

[6] (de aro R super aro E) Bildigo de R×E al E: la bildigo, kiu al entjero n kaj elemento x de grupoido (E,†) asocias n∙x = x†x†...†x (n termoj en la dekstra flanko), estas ekstera operacio de la entjeroj super E.

2.

(de τ∈R super aro E, kadre de ekstera operacio ¹ ∙ de R super E) Tia bildigo de E al si mem, ke la bildo de x estas τ∙x: la ekstera operacio de nulvektoro super afina spaco E estas id_E.

logika operacio

Regulo, kiu asocias propozicion al unu aŭ pluraj propozicioj, difinante ĝian vervaloron ― depende de la vervaloro de la argumentoj ― per iu vertabelo: ekzistas 4 eblaj unuargumentaj logikaj operacioj kaj 16 duargumentaj.
Rim.: Logikajn operaciojn eblus difini kiel operaciojn super iu duelementa aro, prezentanta la eblajn vervalorojn, kaj efektive tia aro, provizite per konjunkcio, disjunkcio kaj negacio, ricevas strukturon de bulea algebro. Sed por difini logikajn operaciojn ne estus tre konsekvence uzi tiajn nociojn, kiaj estas aroj aŭ bildigoj, kiuj ja baziĝas sur rezonadoj uzantaj la koncernajn operaciojn. Ŝajnas pli bonorde difini tian operacion per ĝia vertabelo (intuicia nocio), kiu por ĉiu vervaloro de la „argumentoj“ donas la vervaloron de la „rezulto“. Unuargumenta operacio: negacio; duargumentaj operacioj: disjunkcio, ekskluziva disjunkcio, konjunkcio, implico, duobla implico, ekvivalento.

      Iam indos sxangxi la markojn
      operac.0o.MAT_supersenco al operac.0o.MAT
      operac.0o.MAT al operac.0o.bildigo
      [MB]