tradukoj: be de en es fr hu nl pl pt ru

^*radik/o

^*radiko

1.

Malsupren kreskanta parto de vegetaĵo, tute sen folioj, kaj servanta por fiksado kaj nutrado de la tigo: pivotradiko (dika, vertikala, kun malmultaj branĉetoj). beto, tubero, bulbo, rizomo.

2.

Parto de organo, per kiu ĝi estas fiksita en alia: radikoj de la dentoj, ungoj, haroj; manradiko; nazradiko.

3.

(figure) Esenca fundamento, kerna principo: detrui la malbonon ĉe ĝia radiko; provi ekstermi ĝisfunde la radikojn de la milito. kaŭzo, ĝermo, fonto.

4.

Primitiva vorto, de kiu oni derivas aliajn vortojn per almetado de aliaj radikoj aŭ afiksoj: nia U.V. enhavas 3 mil radikojn^B; en Esperanto, por formi vortojn kunmetitajn oni prenas ordinare la purajn radikojn, sed, se la bonsoneco aŭ la klareco postulas, oni povas ankaŭ preni la tutan vorton kune kun ĝia gramatika finaĵo, ekz-e skribtablo aŭ skribotablo^Z.

5.

(evitinde) Radikalo.

6.

a)

[1] (de polinomo) Nuliganto de la responda polinoma funkcio. obleco.

b)

[2] (de ekvacio) Solvo de ĝi: la ekvacio x²+1 = 0 ne havas reelan radikon.

c)

[3] (de reelo x per entjero n) Ĝia n-a radiko: radikon oni ofte signas per la radiksigno.

d)

[4] (en orientita grafeo) Tia vertico, ke ekzistas vojo ĝin liganta al ajna alia vertico de la grafeo.

radika

1.

Apartenanta al radiko: radika ekstremo.

2.

(figure) Kiu koncernas la radikojn mem, do estas profunda, esenca, kerna, drasta, radikala, havas solidan bazon: radika renverso; radika ŝanĝo de metodo; la kuraĝo de Stockard kaj Vilĉjo estis la algluiĝo al profundradikaj principoj [5]; multon mi devis ĉirkaŭhaki, anstataŭigi, korekti kaj radike transformi [6] la unua ismo estas nur sentimenta, senbaza aspiro, dum la dua, radike ligita al la laborista movado, anticipas la epokon, kiam la proletara mondrevolucio estos faliginta la landlimojn [7].

radiki

1.

(ntr)
Havi radikojn en io.

2.

(tr)
[8]radikigi.

radikigi

(reelon per entjero n) Kalkuli ĝian radikon ^6.c: ³√8 = 2 (legu: ok radikigite per tri estas du, aŭ : la tria radiko de ok estas du); radikigo per n estas potencigo per 1/n; la radikigato (t.e. la nombro, kiun oni radikigas; la kvanto sub la radiksigno). potencigi.
Rim.: Ŝajnas, ke la kialoj por preferi „potencigi“ al „potenci“ aplikiĝas ankaŭ por la mala operacio. Cetere „igi radiko“ estas pli klara metaforo ol „agi radike“. Ni do proponas „radikigi“, subtenate de la formo „radikigo“ trovebla en [9], dum [10] kaj [11] preferas „radiki“.

radikaro

La tuto de la radikoj de vegetaĵo: fibreca radikaro (kun multaj nedikaj branĉantaj radikoj);

radikilo

radiksigno.

elradiki^PV

(evitinde) (arkaismo) elradikigi

elradikigi

1.

Eltiri el tero vegetaĵon kune kun ĝiaj radikoj.

2.

(figure) Tute detrui, plene ekstermi: elradiki la alkoholismon. likvidi.

enradiki^PV

(evitinde) (arkaismo) enradikigi

enradikigi

1.

Fiksi vegetaĵon en tero per ĝiaj radikoj por ke ĝi plue kresku. planti.

2.

(figure) Firme kaj daŭre fiksi: enradikigi kutimon ĉe popolo.

enradikiĝi

1.

Fiksiĝi en la tero per radikoj: la markoto jam enradikiĝis.

2.

(figure) Firme kaj daŭre fiksiĝi: jam de longe enradikiĝis tiu kutimo fortika, vivpova, daŭra.

senradika

Ne vivipova, nefirma, nefortika: nova senradika moro.

n-a radiko

(de reelo x) Tia reelo r, ke rⁿ = x: kvadrata, kuba radiko (t.e. 2-a, 3-a); la n-an radikon de x oni signas per ⁿ√x aŭ per x^1/n.

radiksigno

Signo √. radikilo.

nazradiko

Supra parto de nazo, situanta ĉe frunto.

      Ne estas klare, ĉu ekzistas ekz-oj de uzo. (MB)
    

      Ne estas klare, ĉu ekzistas ekz-oj de uzo. (MB)