tradukoj: ar cs de en es fr hu nl pl ro ru vo

^*post[1]

I.

^*post

Prepozicio montranta:

1.

Tempon pli malfruan ol alia: post sufero venas prospero [2]; ĝi estas kiel mustardo post la manĝo [3]; post tri tagoj mi vizitos lin; post longaj jaroj de trankvilo la monto komencas fumiĝi^B; ordono post ordono, regulo post regulo^Z; iom post iom; se ni iam post prepozicio uzas la akuzativon^Z; ni ankoraŭ ne resaniĝis post niaj antaŭaj venkoj^B; post paso de la dudek jaroj, kaj post (sk. la momento) kiam Salomono konstruis la urbojn^Z; lian edzinon vi prenis, post kiam vi lin mortigis^Z.

2.

Lokon pli malproksiman rilate al tiu, kiu rigardas, aŭ lokon kontraŭan al tiu, kiu rigardas la vizaĝon de persono, la fronton de objekto: la princo sidiĝis post kolono^B; li subaŭskultis post la pordo; eliri post iu^Z; inter arbetoj kaj post la muro elrigardis kelkaj kapetoj^B; kuri post iu; rigardi post si^B. malantaŭantaŭ ¹
Rim.: Pri uzo de post kun akuzativo, vidu al post, post ...-n.

3.

Rangon pli malaltan ol alia: en via regno li estas la unua post vi; post la kapitano estas la leŭtenanto.

Rim.: Por eviti konfuzon inter loka kaj tempa sencoj de post, oni uzas la rimedojn montritajn sub antaŭ.

al post, post ...-n

Al loko situanta post ²: Mi sendos post ilin glavon [4]; ŝi kaŝas sin post la kolonon; ŝi rigardis post lin kun rideto; kuri post iun.
Rim.: Pri la prepoziciaj kunaĵoj kun al, vidu rimarkon sub al ĉe.

de post, depost

1.

a)

De ⁶ la fino de: mi faris eltrovon, la plej grandan de post jarcentoj! [5]; depost multe da jaroj ŝi ne estis en la grafa palaco [6]; [ŝi loĝis] sep jarojn kun sia edzo de post sia virgeco [7]; ĉi tie antaŭ nelonge troviĝis nur malplenejoj, ne finkonstruitaj de post la milito korpusoj [8]; ili do sidiĝis sur tapiŝoj, kaj priparolis la gravajn aferojn okazintajn de post ilia nokta renkonto en la domo de la pramisto [9]. ekde ^1.a

b)

de ⁶ la Eternulo estas mia fido de post mia juneco [10]; de post la vespero de la dek-kvara tago de la unua monato manĝu macojn ĝis la vespero de la dudek-unua tago de la monato [11]; Mi, la Eternulo, estas via Dio de post (via eliro el) la lando Egipta [12]; Marta tusadis, depost kelke da tagoj ŝi komencis sentadi ĝis nun ne konitan malfortecon [13]; depost tempo nememorebla [14]. ekde ^1.b, detempe de.

c)

(malofte) Sekvante la faron de: mi adoras [Dion] de post miaj praavoj (kiel faris miaj praavoj) [15].

Rim.: De logika vidpunkto de post signifas „de la fino de“ kaj ekde „de la komenco de“. Apenaŭ estas nuanco, se la posta substantivo montras tempopunkton, sed se ĝi esprimas daŭron, la distingo gravas. Tion ĉi reliefigas [16], sed multaj aŭtoritataj ekzemploj uzas de post kiel simplan sinonimon de la tempa de, kaj foje eĉ de ekde. La biblia citaĵo pri macoj, ekz-e, tekstas en la originalo: en la vespero de la dek-kvara tago de la unua monato manĝu macojn ĝis... , do hodiaŭ ni prefere uzus ekde, kiun ŝajne ne uzis Zamenhof.

2.

de malantaŭ de post la kurteno elkuris dancistinoj [17].

Rim.: Kvankam la unuvorta skribmaniero frue aperis, la duvorta estas preferebla, ĉar vere temas pri du sinsekvaj prepozicioj, ne pri kunmetaĵo de la tipo: malantaŭ, disde, ekde...

el post

de post ² el post la arbo li estas bravulo [18]; el post la dometo iris vojo, kies fleksita kaj nebulita strio disfluis kaj malaperis en la malproksimo [19].

II.

Vortero, montranta plimalfruecon aŭ plimalproksimecon:

posta

1.

Pli malfrua: la postan paroladon mi ne aŭdis.

2.

Loke pli malproksima: la posta parto de ŝipo. malantaŭa

^*poste

1.

Pli malfrue: li paliĝis de timo kaj poste li ruĝiĝis de honto [20]; antaŭe kion vi devas, poste kion vi volas [21]; leĝo valoras por poste sed ne por antaŭe [22]. pasintaĵo.

2.

Pli malproksime: la reĝo alpaŝis la unua kaj poste marŝis la pedeloj. malantaŭe

posten

Celante plue al pli posta loko: la princo rimarkis, ke la polva nebulo fleksiĝis posten^B; la barbaroj eĉ ne rigardis posten^B; li klinis sin posten^B. malantaŭen

posto

1.

Posta ² parto de io: la posto de vesto [23]; Patroklo okupis iliajn postojn! (la postajn poziciojn de ilia armeo) [24]. malantaŭo, malantaŭaĵo

2.

Posta ¹ tempo: rigardi al la posto [25].

postaĵo

1.

posto ¹ postaĵo de veturilo, de domo [26]. malantaŭo, malantaŭaĵo

2.

Pugo de homo, gropo de iuj kvarpieduloj aŭ analoga korpoparto de aliaj bestoj: li forpelis Kandidon el la kastelo per piedbatoj sur la postaĵon; la sago estis bone celita kaj enfiksiĝis en la postaĵo de la ĉevalo [27]; la plej abomenaj [simioj] havas malkonvene ruĝajn postaĵojn, kiuj ne estas en la simia socio maskendaj [28].

postanto

1.

Iu, kiu venas poste.

2.

[29] (de elemento en orda aro) Tiu elemento, se ĝi ekzistas, najbara kun ĝi kaj pli granda ol ĝi: 5 estas la postanto de 4.

postea

posta ¹

postenigi

Igi iri posten: la minaco postenigis la atakantojn.

posteniĝi

Iri en postan lokon: la libiaj ŝtonĵetistoj komencis posteniĝi^B dorsenpaŝi, inversiri, malantaŭeniĝi, regresi, retroiri

posteulo^Z

Tiu, kiu venas poste en tempo: ĉiu generacio laboras por siaj posteuloj; la posteularo de Abraham.

postiĝi

Veni poste; atingi la celon pli malfrue: la postiĝintoj de la armeo estis kaptitaj de la malamiko.

postumo

Movebla parto de kanono aŭ pafilo, kiu fermas poste la paftubon.

post ke

(malofte) (dependiga konjunkcio)

post kiam post ke iom post iom li elprenis ĉiujn fiŝojn, li sentis kunflui la salivon en la buŝo, kaj ĝojoplene li diris: ― Bonaj estas ĉi tiuj merluĉoj [30]; tiu ulo, Snipes, transprenis la rolon de ĉefo post ke li mortigis la antaŭan estron [31].

post kiam, post ol

(dependiga konjunkcio)

En tempo pli malfrua ol tio, ke...: fine, post kiam li estis rigardinta la horon sur sia larĝa arĝenta poŝhorloĝo: ― Jam la kvina, li diris [32]; tri jarojn post kiam li forlasis sian naskolandon, en iu maja mateno li atingis la bordon ĉe la haveno de la urbo Makao [33]; sed post ol ŝi malaperis, / kiel la mortintoj, / mi ne povis enterigi la memoron [34]; lia mieno ŝanĝiĝis eĉ plie post ol li legis la pergamenon [35]. post ke

III.

Prefikso esprimanta la samajn ideojn.

1.

En spaco:

a)

(postXo: posta Xo, io postanta Xon, Xo postanta ion) postbuŝo, postgvardio, postkranio, postkropo, postlumoj, postpalato, postremilo, postvango, postveturilo...

b)

(postXi Y-on: Xi post Y-o) postĉasi, postiri, postkuri, postrajdi, postsekvi...

c)

(postXi al Y-o: Xi al malproksimiĝanta Y-o, de malantaŭ tiu) postkrii, postgrumbli, postrigardi...

d)

(postXi: Xi posta) postmeti...

e)

(postXi: Xi post si) postlasi, posttiri...

f)

(postXa: estanta post Xo) [ŝi rigardis al la duonfermita pordo], kaj en la postporda ĉambro kuŝis ŝiaj floroj kaj ĉiuj ŝiaj ludiloj [36]; kial li rakontas al ili pri la postlimaj mirakloj? [37]; la pordisto komunikis, ke neniu el la postkulisaj laboristoj ŝatis Hadda'n [38]...

2.

En tempo:

a)

(postXo: posta Xo, io postanta Xon) postebrio, postefiko, postfalĉaĵo, postfojno, postgusto, postkolekto, postkolero, postkongreso, postmanĝo, postparolo, postsigno, postskribo, poststrio, posttagmezo...

b)

(postXi: Xi poste, Xi pli malfrue) postdiri, postrikolti, postsoni, postvibri, postresti...

c)

(postXi Y-on: Xi post Y-o) postveni, postvivi...

d)

(postXa: estanta post Xo) postmilita, postmorta, postrevolucia, posttempa...

e)

(malofte) (postXa: rilata al posta Xo) en la postsemajna kunveno ni aŭskultos novaĵojn de scienco kaj tekniko [39]...

f)

(postXa: estanta post la Xa) postklasika, postsekvanta...

g)

(postX: post la Xo) postmorgaŭ...